Αλγερία: παράγοντας αποσταθεροποίησης το φθηνό πετρέλαιο;

Η κατακόρυφη πτώση της τιμής του πετρελαίου προκαλεί σοβαρές δυσκολίες στο σύνολο των χωρών που αντλούν και εξάγουν τον «μαύρο χρυσό». Η κυβέρνηση του αλγερινού προέδρου Αμπντελαζίζ Μπουτεφλίκα κατάφερε μεν να αποκρούσει το πρώτο σοκ, ωστόσο τα… αμυντικά μέτρα δεν μπορούν να λειτουργούν για πάντα. «Το πετρέλαιο είναι για την Αλγερία κατάρα και ευλογία μαζί», υπογραμμίζει η ειδική για τις εξελίξεις στην Αλγερία Ντάλια Γκάνεμ-Γιαζμπέκ από το Ίδρυμα Carnegie για τη Διεθνή Ειρήνη. Η εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου αποφέρει περί το 30% του αλγερινού ΑΕΠ.

Τη δεκαετία μετά το 2000 η εκμετάλλευση αυτών των πόρων είχε συμβάλει στη σταθεροποίηση της χώρας μετά από χρόνια εμφύλιων συγκρούσεων. Ωστόσο, αυτή η ρόδινη περίοδος τελείωσε το 2014. Τότε, εξαιτίας της υπερπροσφοράς οι τιμές του πετρελαίου έπεσαν σε ποσοστό έως και 70%. Από τότε διαρκεί η αντιπαράθεση ανάμεσα στη Σαουδική Αραβία, ηγετική δύναμη του Οργανισμού Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (OPEC), με τον άσπονδο εχθρό της, το Ιράν, αλλά και τη Ρωσία. Η διάσκεψη των μελών του OPEC, που βρίσκεται σε εξέλιξη από χθες στο Αλγέρι, ενδέχεται να φέρει και πάλι κινητικότητα στη σημερινή στάσιμη κατάσταση.

Δίχτυ ασφαλείας τα υψηλά νομισματικά αποθέματα

Μία τέτοια εξέλιξη θα ήταν επειγόντως ευκταία για την οικοδέσποινα Αλγερία. Σύμφωνα με υπολογισμούς του ΔΝΤ, η πτώση της τιμής του πετρελαίου επέφερε μείωση 30% στα έσοδα της χώρας από την εκμετάλλευση πετρελαίου και αερίου. Έτσι, το δημοσιονομικό έλλειμμα ανήλθε πέρσι στο ιστορικό υψηλό του 16,4%. Το ότι η χώρα κατόρθωσε να «απορροφήσει» τις αναταράξεις που προκάλεσε το εξαιρετικά φθηνό πετρέλαιο οφείλεται αν μην τι άλλο στο «μαξιλαράκι ασφαλείας» της Αλγερίας.

Η χώρα είχε, σύμφωνα με τον πρόεδρό της, πριν την κρίση (2014) τα όγδοα σε μέγεθος νομισματικά αποθέματα στον κόσμο και περιορισμένο εξωτερικό χρέος. «Η Αλγερία μπόρεσε να απορροφήσει το σοκ μέχρι σήμερα χωρίς να το αισθανθεί ιδιαίτερα ο πληθυσμός της», επισημαίνει η Φιόνα Μπαρσούμ από τη συμβουλευτική εταιρεία εκτίμησης κινδύνων Control Risks. Σύμφωνα με το ΔΝΤ τα νομισματικά αποθέματα της χώρας συρρικνώθηκαν μεν κατά 35 δις δολάρια, ωστόσο παραμένουν μεγάλα. Η κυβέρνηση της Αλγερίας μείωσε τις δαπάνες διακόπτωντας, για παράδειγμα, μεγάλα έργα υποδομής και προσλήψεις δημοσίων υπαλλήλων.

«Μια ασταθής Αλγερία δεν συμφέρει κανέναν»

Ωστόσο, η κυβέρνηση δεν τολμά να προβεί σε ευρύτερες περικοπές. Εξάλλου οι μνήμες της 5ης Οκτωβρίου 1988 είναι ακόμη νωπές. Η κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου το 1986 είχε οδηγήσει την τότε κυβέρνηση σε σοβαρές περικοπές, γεγονός που προκάλεσε εξέγερση. Αυτή η εξέγερση συνέβαλε τότε στον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στην κυβέρνηση και ισλαμιστικές ομάδες, που συγκλόνισε τη χώρα τη δεκαετία του 1990. Σύμφωνα με εκτιμήσεις έχασαν τη ζωή τους 150.000 άνθρωποι.

Ωστόσο, η επιφυλακτική προσέγγιση της κυβέρνησης σε σχέση με τις κρατικές δαπάνες δεν μπορεί να συνεχιστεί επ' άπειρον. «Τα νομισματικά αποθέματα λιώνουν σαν χιόνι στον ήλιο», σχολίασε με γλαφυρό τρόπο ο αλγερινός πρόεδρος. Ο Γκάνεμ Γιαζμπέκ εκτιμά ότι η λήψη νέων περιοριστικών μέτρων θα προκαλέσει βαθμιαία δυσαρέσκεια και διαμαρτυρίες, «ίσως χειρότερες από εκείνες της 5ης Οκτωβρίου 1988», προειδοποιεί.

Πάντως ενδεχόμενη πολιτική αποσταθεροποίηση της Αλγερίας θα είχε επιπτώσεις σε διεθνές επίπεδο. Η χώρα θεωρείται συχνά παράγοντας σταθερότητας στο ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον που επικρατεί στα κράτη της ευρύτερης περιοχής. Ο πρόεδρος της Αλγερία πάντως απευθύνει σαφή προειδοποίηση: «Στα σημερινά γεωπολιτικά συμφραζόμενα μια ασταθής Αλγερία δεν συμφέρει κανέναν. Συμπεριλαμβανομένων διεθνών εταίρων όπως η Ευρώπη και οι ΗΠΑ».

Dpa, Άρης Καλτιριμτζής