Ένα Νομπέλ Ιατρικής που ανοίγει μεγάλους δρόμους

Το Νομπέλ Ιατρικής για το 2023 απονεμήθηκε στους Καταλίν Καρικό και Ντριού Βάισμαν. Οι ανακαλύψεις τους για την ανάπτυξη εμβολίων mRNA κατά της ασθένειας COVID-19είναι όμως σημαντικές και για τον καρκίνο και άλλες ασθένειες.

Η πανδημία του κορωνοϊού πριν από τρία χρόνια έκανε ευρέως γνωστή μια ελάχιστα γνωστή τεχνολογία. Σε χρόνο ρεκόρ, σε πολύ λιγότερο από ένα χρόνο, αναπτύχθηκαν, δοκιμάστηκαν, εγκρίθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν εμβόλια mRNA κατά της Covid-19. Ο πρωτοφανής ρυθμός κατέστη δυνατός χάρη στην επιμονή δύο ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, στους οποίους απονεμήθηκε σήμερα το φετινό Νομπέλ Ιατρικής.

Η Ουγγαρέζα βιοχημικός Καταλίν Καρικό και ο Αμερικανός λοιμωξιολόγος Ντριου Βάισμαν άνοιξαν έναν σημαντικό δρόμο. Οι δυο τους διέκριναν νωρίς τις δυνατότητες της τεχνολογίας mRNA για την ιατρική, όμως λίγοι τους πίστεψαν τότε και ακόμα λιγότεροι θέλησαν να τους χρηματοδοτήσουν.

Οι τεράστιες δυνατότητες της τεχνολογίας

Οι δυο επιστήμονες μέσω των πρωτοποριακών ευρημάτων τους άλλαξαν ριζικά την κατανόηση του τρόπου, με τον οποίο το mRNA αλληλεπιδρά με το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Πρωτοπόρες εταιρείες όπως η Biontech από το Μάιντς, η Curevac από το Τύμπιγκεν και Moderna από το Κέιμπριτζ των ΗΠΑ θεωρούν πως αυτές οι μελέτες και η νέα τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε στα εμβόλια κατά του κορωνοϊού, μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά του καρκίνου αλλά και μολυσματικών ασθενειών. «Η τεχνολογία έχει τεράστιες δυνατότητες», δήλωσε το 2021, ο Ουγκούρ Σαχίν, συνιδρυτής της Biontech, μιλώντας στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων. «Οι διαδικασίες mRNA άνοιξαν την πόρτα σε μια νέα κατηγορία φαρμάκων που μέχρι στιγμής αντιμετώπισαν μεγάλες προκλήσεις στην ιατρική».

Η Biontech δοκιμάζει τώρα το εμβόλιο της γρίπης BNT161 και βρίσκεται στη δοκιμαστική φάση 3. Η ανταγωνίστρια Moderna δηλώνει στον ιστότοπό της ότι δοκιμάζει διάφορα εμβόλια, μεταξύ των οποίων και κατά των ιών RS και CMV. Η νέα τεχνολογία δοκιμάζεται επίσης και κατά της φυματίωσης, της ελονοσίας και του ιου HIV. Παράλληλα μεγάλες είναι οι ελπίδες για τη θεραπεία του καρκίνου. Με τη συγκεκριμένη διαδικασία μπορούν να δημιουργηθούν εξατομικευμένα εμβόλια για διαφορετικούς ασθενείς, λέει ο Νιλς Χαλάμα  από το Γερμανικό Κέντρο Έρευνας για τον Καρκίνο.

Δεκάδες μελέτες εστιάζουν στα οφέλη του mRNA έναντι διαφόρων όγκων, από μελάνωμα έως καρκίνο του πνεύμονα, του προστάτη, του μαστού αλλά και καρκίνο στο πάγκρεας. Κυρίως για τον δύσκολο καρκίνο στο πάγκρεας, οι μελέτες είναι πολύ ενθαρρυντικές, λέει ο Νιλς Χαλάμα και συμπληρώνει ότι «ο εμβολιασμός μαζί με άλλα μέτρα, όπως πχ η χημειοθεραπεία και η χειρουργική επέμβαση, μπορούν να έχουν αποτελέσματα».

Ενθαρρυντικά πρώτα δείγματα

Στο πλαίσιο της έρευνας, γιατροί αφαίρεσαν τους όγκους από 16 ασθενείς και τους έστειλαν στην Biontech, όπου αναπτύχθηκε ένα εξειδικευμένο εμβόλιο mRNA. Οι μισοί από τους ασθενείς δεν παρουσίασαν κάποια υποτροπή κατά τη διάρκεια της 18μηνης περιόδου παρατήρησης. Ιδιαίτερα θετικό, δεδομένου του πόσο κακή είναι η πρόγνωση για τέτοιους όγκους. «Δεν ξέρουμε ακόμη αν ο καρκίνος δεν εμφανιστεί ποτέ ξανά ή εμφανιστεί με μεγάλη καθυστέρηση», λέει ο Νιλς Χαλάμα.

Ο Σαχίν είχε αναφέρει μάλιστα το 2021 στο περιοδικό Science ότι η διαδικασία  mRNA μπορεί να είχε θετικά αποτελέσματα σε ποντίκια με αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας. Επίσης μια ομάδα με επικεφαλής τον Βάισμαν παρουσίασε στο Science το 2022 μια μελέτη που δείχνει  ότι και η καρδιακή ανεπάρκεια μπορεί να βελτιωθεί, αν και καταρχάς μόνο σε ποντίκια.

Το σίγουρο πάντως είναι, όπως λέει και ο Ίνγκμαρ Χερ, ιδρυτής της Curevac, πως οι μελέτες των δυο επιστημόνων που βραβεύθηκαν με το Νομπέλ Ιατρικής φέτος, άνοιξαν μεγάλους δρόμους και «βρισκόμαστε μόνο στην αρχή». 

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου