Zvornička tvrđava - nacionalna baština svih naroda

Legenda kaže da ga je gradila prokleta Jerina, žena srpskog despota Đurđa Brankovića, a u njemu je živio i čuveni derviš, Šejh Hasan Kaimija. Nazivaju ga Kula Grad ili Đurđev Grad, ali nikako da ga obnove i urede. Nema novca i dobre volje da se razriješi dilema da li je ovo nacionalni spomenik BiH ili nekog od njenih naroda?

Na mjestu rimskog grada Ad Drinum?

"Ukupno 39.000 kvadratnih metara. To su tri grada, srednjovjekovnog, osmanskog i austrougarskog doba, opasani jednim bedemom i imaju osam kula, osam bastiona, tri kazamata, jarkove sa pokretnim mostovima, barutane, magacine," priča nam profesor Rajko Avramović, dugogodišnji zvornički prosvjetni i muzejski radnik. Ovaj lokalitet, po njemu, ima jednostavan naziv - Zvornička tvrđava.

"A ona je to bila jedno od najvećih i najočuvanijih srednjovjekovnih utvrđenja Bosne i Hercegovine," kaže Avramović. Podsjeća da bi arheološka istraživanja dala odgovor na pretpostavke da je ovdje bio rimski grad Ad Drinum. Avramović je član tročlane komisije koja brine o stručnosti aktuelne rekonstrukcije Zvorničke tvrđave, u koju će biti uloženo 400.000 KM. Radi se o prvoj fazi rekonstrukcije, a procjenjuje se da su potrebni milioni KM da bi ovaj lokalitet postao istinski kulturno-historijski, ugostiteljski i turistički centar.

Rakrsnica puteva

Iako se prvi put pominje 1410. godine, smatra se da je Zvornik mnogo ranije nastao kao trgovački centar na raskrsnici puteva koji vode ka Srebrenici (Domavia), Sremskoj Mitrovici (Sirmium), Dubrovniku, te srednjovjekovnim župama Vrhbosna, Usora i Soli. Bio je u sastavu Rimske imperije, Bizantijskog i Osmanskog carstva, te Austro-Ugarske carevine.

Nazim Ibrahimović, profesor historije u Tuzli, kaže da Stari Grad Zvornik datira iz perioda srednjovjekovne bosanske države. "U toku Srednjeg vijeka često je mijenjao vlasnike. Bio je i pod vlašću srpskih kraljeva i pod vlašću bosanskih banova i kraljeva, a u jednom periodu je bio, vjerovatno, i u vlasništvu bosanske feudalne porodice Zlatonosovića (druga polovina 14. stoljeća, op.a.)," kaže Ibrahimović, istaknuvši da je nenaučno govoriti o nacionalnoj pripadnosti tih porodica i tih država.

"Grad bi trebalo obnoviti i revitalizirati kao nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine, ne pridavati mu nikakav značaj u smislu da pripada ovom ili onom narodu, pa i zbog toga što u Srednjem vijeku nisu bile poznate nacije u ovom obliku u kojem ih mi danas poznajemo," zaključuje Ibrahimović.

Tragovi života mnogih generacija

Mustafa Muharemović, glavni imam i predsjednik Medžlisa islamske zajednice Zvornik, jedan je od organizatora tradicionalne manifestacije "Dani Hasana Kaimije", koja se održava u zvorničkoj Mjesnoj zajednici Kula Grad. On ističe da je Zvornik nastao ispod srednjovjekovne tvrđave, koja "tragovima života mnogih generacija", govori o kontinuitetu ljudskog življenja na ovom prostoru. Podsjeća da su nakon zauzimanja Bosne, Osmanlije formirale tri administrativne oblasti, Bosanski, Hercegovački i Zvornički sandžak, a da je u vrijeme Austro-Ugarske, tvrđava bila snažno vojno uporište.

"I ona samo govori o onim prošlim vremenima. Na žalost, svojatanje govori o ljudima u ovim vremenima, ali sigurno neće govoriti pozitivno ukoliko se ova tvrđava ne obnovi kao i mnogi drugi kulturni spomenici."

Slično razmišlja i profesor Rajko Avramović koji kaže da je bitno sačuvati materijalne dokaze prošlosti: "Ako hoćemo da sačuvamo od zaborava našu prošlost, istoriju. Istoriju, kažu, pišu pobjednici ili pojedini pisci prema svojoj ideologiji, ali ovi materijalni dokazi se ne mogu pobiti i ne mogu se pristrasno prikazivati prema mojoj ili nečijoj drugoj volji."

Autor: Emir Musli

Odgovorni urednik: Zoran Arbutina