Zemlje Balkana i nisu baš sigurne

U subotu, 13. septembra, u Štutgartu se održavaju demonstracije organizacija za ljudska prava zbog novog nacrta zakona koji je predložila njemačka vlada, a kojim se Srbija, Makedonija i Bosna i Hercegovina proglašavaju za takozvane sigurne zemlje. To bi značilo da zahtjevi građana tih zemalja za azil u Njemačkoj mogu da budu odbijeni po ubrzanom postupku kao „očigledno neosnovani“. Time bi bili pogođeni prije svega Romi, koje vlada u Berlinu smatra ekonomskim izbjeglicama, ljudima koji pod vidom progona samo traže spas od loših uslova života. To pojednostavljenje vladajući političari stalno pokušavaju da nametnu javnosti kao argument u prilog novog zakona.

Borci za ljudska prava – protiv novog zakona

Organizacije za ljudska prava i zaštitu izbjeglica smatraju taj zakon krajnje nekorektnim. Organizacija „Pro azil“ objavila je informacije o situaciji Roma u Srbiji, Bosni i Hercegovini i Makedoniji koje su iznijete u izvještajima Komisije za ljudska prava Savjeta Evrope, Ministarstva spoljnih poslova SAD, OEBS, Evropske komisije, Evropske komisije protiv rasizma i netolerancije, više nevladinih organizacija i veliki broj medija.

Ti izvještaji direktno protivriječe obrazloženjima njemačke vlade o razlozima za proglašenje pomenutih zemalja za sigurne. Njemačka vlada o Romima stalno govori kao o „ekonomskim izbjeglicama“. No, postoji problem sa tvrdnjama da siromaštvo koje ugrožava egzistenciju ne može da se prihvati kao razlog izbjeglištva. Jer, prema članu devet smjernica EU o dodjeli statusa izbjeglica, diskriminacija i izopštavanje u svom međudejstvu mogu da se tretiraju kao i progon.

„Posebna vrsta progona“

Ako Romi nemaju pristup čistoj vodi za piće, obrazovanju i medicinskoj njegi, ako se njihova naselja prisilno prazne, ako su oni osuđeni na težak život van normalnih sistema državnog staranja, svi ti faktori zajedno uzeti imaju sveobuhvatno i kumulativno dejstvo koje i te kako može da se tretira kao progon. Sa tom ocjenom se slaže i organizacija Amnesti internešnal koju je njemačka vlada krajem februara ove godine zamolila da se izjasni o nacrtu novih zakonskih amandmana o potražiocima azila iz Srbije, Makedonije i Bosne i Hercegovine. Amnesti u svom odgovoru iznosi niz podataka o katastrofalnom položaju Roma u tim zemljama koji naziva „posebnom vrstom progona“. To što njemačka vlada pokušava da kao kriterijum za razmatranje zahtjeva za azil sve redukuje samo na „politički progon“, za tu organizaciju je neprihvatljivo.

Na kraju svoje izjave Amnesti internešnal zatražila je od vlasti u Berlinu da ne proglase pomenute tri zemlje za sigurne, naglasivši da i načelno odbacuje koncept „sigurnih država“. Ona traži da se svaki zahtjev za azil prouči pojedinačno, u postupku koji mora biti fer i efikasan, i prenosi da je to zahtjev međunarodnog prava. To što „pretpostavka o sigurnosti“ vodi u odbijanje zahtjeva za azil kao „očigledno neosnovanog“, vodi u različit tretman izbjeglica koji je prema članu 3 Ženevske konvencije o izbjeglicama – zabranjen.

Sud – na strani potražilaca azila

Posebnu težinu u svemu ima i stav njemačkog pravosuđa. Početkom godine, dvoje Roma, kojima je prijetilo prinudno vraćanje iz Njemačke u Srbiju, podnijelo je zbog toga sudu u Štutgartu tužbu protiv njemačke države. U presudi saopštenoj u aprilu, sud im je dao za pravo, uz detaljnu analizu diskriminacije Roma u Srbiji i konstataciju da je čak i u srpski Krivični zakonik ugrađeno teško kršenje ljudskih prava pripadnika tog naroda. Sud smatra da tretman Roma u Srbiji ima svu težinu progona.

Nacrt novih amandmana je već prihvaćen u njemačkom parlamentu – Bundestagu. Ali, da bi mogao da stupi na snagu, mora da ga odobri i vijeće njemačkih saveznih država – Bundesrat. Ključnu ulogu u svemu ima stranka Zelenih koja kategorički odbacuje novi zakon. Dok je u saveznom parlamentu ona u opoziciji, tako da tamo nije mogla da spriječi glasanje u prilog tog zakona, u Bundesratu ima veliki uticaj, jer učestvuje u vlasti u većini od 16 parlamenata njemačkih federalnih jedinica. Trenutno političari vladajućih Demohrišćana i Socijaldemokrata pokušavaju da ubijede Zelene da izmijene svoj tvrd stav – u političkoj trgovini mogućim ustupcima. U Bundesratu se glasa 19. septembra.