Sankcije SAD protiv Mađarske: Odnosi dotakli dno

Ukoliko se ovih dana baci pogled na provladine medije u Mađarskoj, neminovno se postavlja pitanje gdje u Evropi zapravo bjesni rat i koja je država kriva. Ruska invazija na Ukrajinu nazvana je „ukrajinskom krizom“. Međutim, SAD se smatra agresorom - ne samo u Ukrajini, već i u Mađarskoj. SAD bi napale suverenitet Mađarske i „primorale zemlju na rat", jednoglasno ponavljaju Orbanovi mediji. 

- pročitajte još: Orban u ćorsokaku

Tako oštrih antiameričkih tonova, kakvi se trenutno čuju, nije bilo čak ni u kasnim godinama realsocijalističke diktature. Trenutni razlog za to je antiruski paket sankcija američke vlade, koji je najavljen u srijedu (12. aprila 2023.), koji pogađa i Mađarsku. Na meti američkih sankcija je rusko-mađarska Međunarodna investiciona banka (IIB) i njeno rukovodstvo, uključujući i mađarskog državljanina i zamjenika šefa IIB Imrea Laslockog. 

To samo po sebi nije presedan: SAD su posljednjih godina više puta sankcionisale političare i biznismene iz zemalja saveznica, uključujući Albaniju i Bugarsku. Na listama američkih sankcija stajali su i mađarski državljani, iako se njihova imena nisu pominjala. Ali sada, sa Mađarskom, prvi put od početka ruskog agresorskog rata protiv Ukrajine sankcioniše se jedna NATO i EU članica. Jer IIB nije bilo koja, već državna banka u kojoj Mađarska ima oko 25 odsto udjela. 

- pročitajte još:Mađarska - raj za ruske špijune

Mađarsko ministarstvo privrede je u četvrtak kasno popodne (13.04.2023.) iznenada objavilo da će se Mađarska povući iz IIB. To je prva posljedica sankcija koje su SAD uvele protiv mađarske vlade. 

Ostaje da se vidi da li će to voditi ka dalekosežnijoj promjeni kursa u spoljnoj politici Mađarske. Tokom sukoba sa SAD i EU, mađarski premijer Viktor Orban je obično pravio male korake unazad, ali nije suštinski mijenjao kurs. 

IIB - mađarska "špijunska banka" 

IIB je u Mađarskoj poznata i kao „špijunska banka“, jer njeno rukovodstvo dolazi iz okruženja ruske tajne službe FSB, dok šef IIB Nikolaj Kosov dolazi iz porodice oficira KGB. Banka, čije je sjedište 2019. godine prebačeno iz Moskve u Budimpeštu, igra važnu ulogu u rusko-mađarskim odnosima. Zamjenik šefa IIB Laslocki je arhitekta i menadžer mađarske ekonomske politike u Rusiji i centralnoazijskim republikama. 

Američke sankcije Mađarskoj označavaju do sada najnižu tačku u dugo zategnutim, a sada i otvoreno neprijateljskim odnosima između Mađarske i SAD. Mađarski premijer Viktor Orban nikada nije krio svoju antipatiju prema američkim demokratama i američkom predsjedniku Džozefu Bajdenu i do danas je prijatelj i obožavatelj Donalda Trampa. Bio je prvi premijer iz EU koji je čestitao Trampu na izboru 2017. godine. A nedavno, povodom tužbe protiv bivšeg američkog predsjednika SAD, Orban je na Tviteru napisao: „Nastavite da se borite, gospodine predsjedniče! Mi smo uz vas, @realDonaldTrump!" 

Ministar spoljnih poslova Mađarske ponovo u Moskvi 

Američki zvaničnici su više puta kritikovali stanje demokratije i vladavine prava u Mađarskoj, kritikujući koruptivnu praksu oko Orbana i izražavajući zabrinutost zbog bliskih mađarsko-ruskih odnosa. To posljednje je sada vjerovatno bilo odlučujuće za uključivanje Mađarske u novi paket antiruskih sankcija. 

- pročitajte još: Putin i Orban: Mađarska u čvrstom zagrljaju Rusije

Mađarska je jedina zemlja EU koja još uvijek zvanično održava prijateljske odnose sa Rusijom i koja do sada nije sasvim odlučno osudila rusku agresiju na Ukrajinu. Ministar spoljnih poslova Mađarske Peter Sijarto otputovao je u utorak (11. aprila 2023. godine) u Moskvu i tamo razgovarao o isporukama ruskog prirodnog gasa i ruskim investicijama u mađarsku nuklearnu industriju. Istog dana, bjeloruski ministar spoljnih poslova Sergej Alejnik došao je u Budimpeštu na razgovore. 

Uvrede na račun ambasadora SAD u Mađarskoj 

Doduše, Mađarska je do sada podržavala antiruske sankcije EU uz nekoliko izuzetaka, zbog kojih ju je Moskva nedavno označila kao „neprijateljsku zemlju“. Međutim, mađarski premijer Orban se više puta izjasnio za ukidanje sankcija. Orban je takođe više puta ponovio da se rat ne bi dogodio da je Donald Tramp i dalje predsjednik SAD. On indirektno okrivljuje SAD pod predsjednikom Bajdenom i „ratu naklonjenu" EU za napad Rusije na Ukrajinu. 

Zaoštravanju odnosa između Mađarske i SAD doprinio je i američki ambasador u Budimpešti Dejvid Presman sa svojim aktivnostima. Kao deklarisani gej, Presman je idealna meta mađarske homofobične vlade. Kada je preuzeo dužnost u glavnom gradu Mađarske, Presman se suočio sa žestokim homofobičnim uvredama od strane provladinih aktivista i medija. 

Oštra antiamerička kampanja Mađarske se nastavlja 

Sa druge strane, mađarska vlada već dugo optužuje Presmana da podržava opozicione stranke i podstiče svrgavanje Orbana. Jedan od razloga za to je što američka ambasada trenutno podržava proukrajinsku mađarsku kampanju sa plakatima na kojima piše: „Rusi idite kući!“ Taj slogan Orbanova partija Fides koristila je za političke kampanje tokom perioda velikih promjena u Evropi, krajem osamdesetih godina. 

Sa druge strane, Presmanov ton je prijateljski, ali on je kritičan kada je riječ o Orbanovom režimu, a ponekad i sarkastičan: prošle jeseni, na primjer, njegova ambasada je postavila onlajn kviz sa bizarnim antiameričkim i proruskim izjavama. Bez izuzetaka, to su bile izjave mađarskih političara i publicista – a ne Vladimira Putina. 

Nakon što je u srijedu kasno popodne (12. aprila 2023.) Presman najavio američke sankcije Mađarskoj, zvanične mađarske reakcije su izostale. Predstavnici Orbanove vladajuće partije Fides rekli su da će Mađarska braniti svoj suverenitet i da neće mijenjati svoj stav. 

Sa druge strane, provladini mediji su nastavili oštru antiameričku kampanju. Tabloidni portal Origo objavio je naslov: „SAD ponovo razotkrivene: izdaju sve svoje saveznike i zabijaju im nož u leđa“. A Žolt Bajer, poznati publicista i Orbanov prijatelj, Presmanu poručuje: „Umukni, razumiješ?".

Pratite nas i na Facebooku, preko Twittera, na Youtubeu, kao i na Instagramu