Bliski istok: Stradanje za tuđi račun

Teroristi Islamske države (IS) počeli su sa terorom i detonacijama u sirijskom antičkom gradu Palmiri, koju su nedavno osvojili. Ipak, u vazduh za sada nisu dizali antičke spomenike kao što se strahovalo već jedan zatvor u koji je predsjednik Asad zatvarao protivnike svog režima. Amnesti internešnal je taj zatvor još 2001. opisivao kao mjesto na kojem se zatvorenici izlažu „najvećoj patnji, najvećim poniženjima i najvećem strahu“. Nije čudo što je teroristiöka organizacija IS prije rušenja objavila fotografije unutrašnjosti zatvora – time se teroristi stanovništvu predstavljaju kao neka vrsta opozicione snage.

Teško protiv gerile

Asadov režim kao da se sa teroristima nadmeće u brutalnosti. Prije nekoliko dana su, prema tvrdnjama Sirijske opservatorije za ljudska prava, vladine trupe iz vazduha napale grad Al Bab koji je takođe pod kontrolom IS-a. Mjesto je napadnuto improvizovanim bombama – zapravo metalnim buradima nabijenim eksplozivom i dijelovima metala. Stradalo je najmanje 59 civila.

Na brutalne napade IS-a, režim odgovara još brutalnije i ta spirala nasilja najbolje opisuje stanje u kojem se nalazi Sirija. Tu nisu mnogo pomogli ni svakodnevni američki vazdušni napadi na položaje terorista u Siriji i susjednom Iraku. Postoje vojni i politički razlozi što je borba protiv IS trenutno zatajila.

Vojni prije svega leže u gerilskom načinu borbe terorista. Čak i kada zauzimaju čitave gradove, pripadnici IS su podijeljeni u male grupe, koje je teško eliminisati iz vazduha. Čak i ako se desi da budu pogođeni, gubici u ljudstvu za IS ostaju minimalni. Što je još gore, u vazdušnim napadima stradaju civili – baš kao u Al Babu – što onda mnoge sunite motiviše da se pridruže IS.

Rat za tuđi račun

Situacija nije bolja ni na političkom planu. Sve male bliskoistočne države odavno se mogu posmatrati kao poprište sukoba između šiitskog Irana i sunitske Saudijske Arabije. U Siriji i Iraku, ali i Jemenu se ratuje u interesu Teherana i Rijada. Iran je prisutan u Iraku, gdje su izuzetno jake šiitske paravojske, dok u Siriji djeluje libanski Hezbolah kao produžena ruka Teherana. Saudijci sa druge strane naoružavaju i finansijski pomažu sunitske grupe, koje se u Siriji bore protiv Asada, ali poslovično i protiv IS-a.

Tako je nastao atomizirani front u kojem i pobjede i porazi traju po dva-tri dana, prije nego što se situacija na bojištu ne promijeni. Al Džazira piše da „sirijski režim razara zemlju, koju navodno štiti. Opozicione grupe su nesrećni partneri regionalnih sila koje slijede svoj interes ili su upravo te grupe odgovorne za divlji ekstremizam.“ Katarska medijska mreža dodaje da više niko ne mari za interese stanovnika Sirije, već da svako ratuje iz svoje „sebične računice“.

Moć šiitskih paravojski

Dnevne novine Al Hajat – koje inače finansira jedan saudijski magnat – pišu da Iran pokušava da poveća svoj uticaj u Siriji, Iraku, Libanu i Jemenu, te da mu pojava Islamske države čak i odgovara. Jer, Teheran se sada predstavlja kao jedina regionalna sila koja je u stanju da se samostalno suprotstavi terorističkoj grupi. „Teheran želi da pokaže Vašingtonu da ne treba imati ništa protiv iranskog prisustva u Siriji i Iraku jer je ionako borba protiv IS-a apsolutni prioritet za Iran“, piše ovaj list.

Šiitske paravojske u Iraku već imaju dobru poziciju – vojska vlade u Bagdadu prinuđena je da sarađuje sa njima jer sama nije dovoljno moćna da se nosi sa IS-om. I to sve iako su šiitske milicije poznate po zločinima nad sunitskim civilima, što je Amnesti internešnal više puta kritikovao. Sve je više onih koji predlažu nekakvu svearapsku koaliciju, koja bi zajednički porazila Islamsku državu i tako izbjegla da Iran vuče konce. No to je sve na dugom štapu.

Kako je tokom vikenda rekao njemački šef diplomatije Frank-Valter Štajnmajer, borba protiv IS-a će potrajati. Argumenat po kojem je napredovanje te terorističke mreže već donekle zaustavljeno – Štajnamjer ne prihvata. „IS je i dalje smrtonosna opasnost za muslimanski svijet i realna prijetnja za nas.“