Pregled štampe: U BiH ponovo strah od rata

Pod naslovom „U glavama se vratio rat" Erik Ratfelder piše za berlinski Tagescajtung (taz) da potezi Republike Srpske u pravcu odvajanja od zajedničke države kod mnogih ljudi bude bolna sjećanja: 

„Rat od prije 30 godina još nije prevaziđen u mnogim glavama i srcima. Traume, koje nikada nisu liječene, miješaju se sa socijalnim očajanjem. Niko ne želi da misli na novi rat, to izaziva strah. „Naprosto hoću da normalno živim“, kaže pedesetogodišnji fotograf Faris, koji se i sam  tokom rata borio u rovovima.  Ali postupci korpulentnog Milorada Dodika, „jakog momka“ srpskih nacionalista, ne daju mu mira. Dodik već danima najavljuje mjere za otcjepljenje „njegovog“ dijela zemlje od Bosne i Hercegovine. Hoće da oformi sopstvenu vojsku u Republici Srpskoj kao i da istupi iz Ustavnog suda BiH, Tužilaštva i policije. Namjerava da uništi i zajednički poreski sistem, kao i zajedničku zdravstvenu Agenciju. Planira da uvede sopstvene lične karte i pasoše, da promijeni registarske tablice. Dodik želi prije svega da ograniči uticaj međunarodnih institucija u zemlji.  

- pročitajte i ovo:   Predizborna ili predratna retorika u BiH?

Javnost je grozničavo čekala sjednicu Parlamenta Republike Srpske u Banjaluci, zakazanog za srijedu (20.10.). Ali on je glasovima Dodikovog SNSD-a naposljetku izglasao formiranje sopstvene institucije za lijekove i medicinska sredstva. O drugim mjerama će se odlučivati kasnije”.   

Ratfelder napominje da ta odluka ne zvuči kao da je važna ali da bi mogla povećati cijene lijekova. „Većina stanovništva u bošnjačko-hrvatskoj Federaciji i u Republici Srpskoj živi u ljutom siromaštvu. Stariji ljudi sa penzijama od nekoliko stotina maraka ne znaju kako da sastave kraj s krajem. Za njih su nacionalističke vođe poput Milorada Dodika neodgovorni tipovi, kojima nisu važne nevolje i brige običnih ljudi”.  

- pročitajte i ovo:   Agencija za lijekove RS kao prvi korak?

Ratfelder navodi u svom tekstu da pred političarima stoje mnogi pravi izazovi – jedan od njih su klimatske promjene, kojih su zbog povećanja cijena životnih namirnica kao i zbog suše prvi put postali svjesni širi slojevi stanovništva. Autor se potom vraća strahu od rata: 

„Prije svega onima koji su doživjeli rat (1992-1995), granate, glad, hladnoću, teško pada diskusija, koja se vodi prethodnih nekoliko nedjelja. Neki poznanici ne mogu više da spavaju, drugi gube živce jer struja i voda nestaju na nekoliko sati. To podsjeća na ratna vremena.   

Fotograf Faris kaže da je Dejtonski mirovni sporazum doduše donio mir, ali da je odavno iščezla „nada da ćemo se uz pomoć međunarodne zajednice vratiti normalnom životu“. Da li će EU, SAD i Nato stati na put Dodiku? „Pa on krši Dejton. Oni moraju nešto da urade“, zaključuje Faris u tekstu koji je objavio Tageszeitung iz Berlina.

- pročitajte i ovo:   BiH: Zatišje pred oluju

 Za elektronski žurnal EURACTIV Georgi Gotev analizira Izvještaj o napretku Srbije, Albanije, Sjeverne Makedonije, Kosova i Bosne i Hercegovine u evrointegracijama koji je objavljen 19. oktobra. Autor konstatuje da je Evropska komisija istakla velika odstupanja u spoljnoj politici Beograda od spoljne i bezbjednosne politike Evropske unije. 

Gotev navodi da je izvještaj konstatovao napetost između Srbije i Crne Gore, koja je u vezi sa Srpskom pravoslavnom crkvom „što je dovelo do povećanja nacionalističke retorike“.  Potom autor navodi ocjenu da je Srbija „donekle pripremljena“ u oblasti Zajedničke spoljne i bezbjednosne politike ali i da „niz srpskih akcija protivrječe pozicijama spoljne politike Evropske unije“.  

- pročitajte i ovo:   Njemački list: EU ranjiv na zapadnom Balkanu

U tekstu se navodi i procentualno spoljnopolitičko poklapanje u regionu: „Godine 2020. Srbija je imala kvotu poklapanja od 56% sa izjavama koji je u ime EU dao visoki predstavnik Evropske unije za spoljnu i bezbjednosnu politiku, kao i sa odlukama Evropskog savjeta, kaže se u Izvještaju. U poređenju sa tim, Albanija i Crna Gora su potpuno usklađene, Sjeverna Makedonija 96%, a Bosna i Hercegovina 70%”. 

Autor navodi primjere – Srbija se priključila sistemu sankcija za povrede ljudskih prava, ali nije preuzela ni jednu smjernicu, sankcije protiv Bjelorusije je podržala delimično, ali nije podržala izjavu EU o Hongkongu ili sankcije Rusiji. „U decembru 2020. Srbija je u Ujedinjenim nacijama glasala protiv rezolucije Generalne skupštine o militarizaciji Krima”.  

Autor navodi da se u Izvještaju EK o napretku od Srbije zahtijeva da uloži “dodatne napore” u usklađivanje svoje spoljnopolitičke pozicije sa zajedničkom spoljnom i bezbjednosnom politikom EU.  

Iż teksta saznajemo da je u februaru 2021. u Beogradu boravio Leonid Slucki, ruski političar koji je stavljen na listu sankcionisanih osoba koju je sačinila Evropska unija. A u julu je predsjednik Srbije primio „direktora inostrane obaveštajne agencije Ruske Federacije”  Sergeja Nariškina, koji se nalazi na istoj briselskoj listi.  

U tekstu se prenose navodi iz Izvještaja prema kojem je srpski ministar odbrane Nebojša Stefanović prilikom junske posjete Moskvi rekao da je vojna saradnja Beograda i Moskve „dostigla istorijski vrhunac”. Potom se navode i druga „odstupanja” Beograda od spoljnopolitičke agende Brisela kao što je preuzimanje dva borbena aviona MIG 29 od Bjelorusije ili zajednička vojna vježba sa ruskim i bjeloruskim oružanim snagama. 

„I odnosi sa Kinom su istaknuti, uključujući i govor predsjednika Vučića na virtuelnoj ceremonii proslave stogodišnjice osnivanja Komunističke partije Kine”. 

Georgi Gotev navodi i ostale spoljnopolitičke „grijehe” pobrojane u izvještaju – težnju Srbije da se u Ujedinjenim nacijama, u odborima Generalne skupštine, često priključuje pozicijama koje EU odbija. Osim toga, službeni Beograd je odbio prijedlog EU da se uključi u mehanizam koji bi Srbiju učinio spremnijom da reagije i otpornijom na „hibridne izazove”, piše EURACTIV.  - pročitajte i ovo:  EU ima strategiju za Indopacifik, a nema za Balkan

Pod naslovom „Ratni zločini na Balkanu – Austrijski propust”, bečki list „Der Standard” donosi komentar Olivere Stajić o propuštenoj šansi da zvanični Beč. 80 godina poslije masakra u Kragujevcu i Kraljevu, oda poštu žrtvama i da se angažuje sa svjesnom politikom sjećanja.  

„Manje je poznato da su u krvavom pokolju u značajnoj mjeri učestvovali austrijski vojnici Vermahta. Mjesto osnivanja 717. Pešadijske divizije Vermahta je austrijski Nojzidl am Ze, a divizija je bila stacionirana u Kraljevu i pod komandom generala Franca Bemea. Ovaj general, rođen u austrijskom mestu Celtweg, bio je od 16. septembra do 2. decembra 1941. opunomoćeni glavnokomandujući general u Srbiji. Dok je komemoraciji u Srbiji prvi put prisustvovala njemačka potpresjednica Bundestaga Klaudija Rot, politička elita iż Austrije je izostala.   

Priznanje zvanične Austrije da je saodgovorna za zločine nacističkog režima odavno je potisnulo austrijski mit o žrtvi. To je dobro i ispravno. Ali u zvaničnoj kulturi sjećanja Austrije Balkan i brojni tamo počinjeni zločini skoro da nisu tema. Osamdeseta godišnjica kragujevačkog masakra bila je dobra prilika za angažman politikom sjećanja. To je propust koji mora da se ispravi prilikom naredne državne posjete”, piše u članku koji je objavio austrijski Standard.

Priredio: Dragoslav Dedović

Pratite nas i na Facebooku, na Twitteru, na YouTube, kao i na našem nalogu na Instagramu