Pravni problemi za investitore
25. maj 2011
Teško je zamisliti da bi strani investitori u BiH mogli doći u većem broju ukoliko im država ne ponudi pravnu sigurnost. Stoga već godinama postoji incijativa da se propisi u BiH usklade sa onima u EU. Na tome između ostalih rade Njemačka zaklada za međunarodnu pravnu saradnju i Njemačko-bosanskohercegovačko udruženje pravnika. U Mostaru u srijedu (25.5.), na trećem Danu njemačkog prava u hotelu Bristol, ove organizacije prezentuju svoje zaključke o tome koje pravne prepreke postoje za strane investicije. A te prepreke su prvenstveno vidljive u Federaciji BiH.
Birokratija guta novac
Pravni okvir u nekoj državi može se nazvati pogonskim sistemom privrede. U današnjem globalizovanom svijetu svi investitori očekuju da ih u državama u koje donose svjež kapital dočekaju slični uslovi rada, kaže Stefan Puerner (Štefan Piorner) iz Njemačke zaklade za međunarodnu pravnu saradnju. On povlači paralelu sa radom na kompjuteru. Ako svi koriste windows ili linux, onda se očekuje da i u Bosni i Hercegovini može da se koristi isti operatvni sistem, a ne neki treći.
“Ali BiH, posebno Federacija BiH zbog svoje komplikovane strukture, je daleko od toga da pruža dobre uslove. Birokratija guta novac, vrijeme, pa i volju investitora da dođu u tu zemlju”, kaže Stefan Puerner.
Osjetio je to na svojoj koži i Abuzer Čolak. Nijemac turskog porijekla je još 2000. otvorio prvu fabriku u Hrasnici u blizni Sarajeva, a potom kupuje i fabriku za preradu drveta u Ilijašu. Ubrzo su učestale posjete inspektora sa opštinskog, kantonalnog i federalnog nivoa, kaže Čolak. Jedan od njih traži da fabrika od za to zaduženog federalnog ministarstva dobije potpuno novu dozvolu za rad, iako fabrika postoji već preko 70 godina. Stvar je trebalo da bude gotova za nedjelju dana. Zahtjev je prvo otišao na odgovorno federalno mnistarstvo u Mostar, ono nakon tri mjeseca stvar prebacuje na kanton Sarajevo, Kanton Sarajevo na Opštinu Ilijaš.
“U potrazi za tim ko je odgovoran da nam izda dozvolu izgubili smo godinu dana.”
“Možete se vratiti u vašu Njemačku!”
Na kraju su u opštini Ilijaš Čolakovoj firmi rekli kako mu uopšte nije potrebna nikakva nova dozvola, ali da je sada potrebno unijeti fabriku u regulacioni plan. Pilana u kojoj samo najmodernije mašine vrijede preko milion eura stoji još od 2008, 40 radnika sjedi kod kuće, gubici u fabrici koja je mogla da donosi zaradu svima iznose pet do šest miliona eura.
“Razlog za to što niko u toj državi nije mogao da nam precizno kaže – za firmu vam je potrebna ova, ova i ova dozvola i kada to nabavite počnite s proizvodnjom.”
Pravna regulativa je dakle bila nejasna i samim organima vlasti što ostavlja prostor da razni inspektori tumače zakon svaki na svoj način i očekuju mito, kaže Čolak. Kao primjer navodi posjetu jednog inspektora koji je prijetio da će zatvoriti fabriku jer je istekao atest za gromobran. Na Čolakovu napomenu da ta fabrika donosi novac opštini i državi, da su zatvaranjem ugrožena radna mjesta 40 radnika, inspektor je odgovorio.
„Ako vam se ne dopada to što tražim, možete se vratiti u vašu Njemačku. Meni niste potrebni. Ja imam sigurno radno mjesto.“
Stefan Puerner dodaje kako je stoga potrebno hitno donijeti jasnu zakonsku regulativu, najbolje istu na području oba entiteta i u distriktu Brčko. Kapital ide tamo gdje mu je bolje, kaže Puerner i dodaje da se mnoštvo država utrkuje da privuče investitore.
Autor: Azer Slanjankić
Odg. urednik: Svetozar Savić