#MeToo na grčki način
23. januar 2021
U antičkoj grčkoj su se rušili zidovi kako bi pobjednici Olimpijskih igara na odgovarajući način mogli da uđu u grad. Nije bilo časti koja bi za njih bila prevelika. Ali, da ne zaboravimo, tada su olimpijski pobjednici bili samo muškarci. Žene su u antičko vreme bile ljudi druge klase, stvorene da rađaju djecu i služe muškarcima.
U današnjoj Grčkoj muškarci i žene su ravnopravni. Barem pred zakonom. I naravno da smiju da se takmiče na Olimpijskim igrama – čak i da pobjeđuju.
Kao Sofija Bekatoru (43), pobjednica Olimpijskih igara 2004. i 2008, četvorostruka svjetska šampionka kao i dvostruka nositeljka titule svjetska jedriličarka godine. Njoj je pošlo za rukom da sruši jedan zid – zid ćutnje, koji okružuje seksualno zlostavljanje u Grčkoj.
Bekatoru je obznanila da je 1998, dok je još bila mlada sportistkinja, silovao visoki funkiconer Jedriličarskog udruženja EIO. Kao i bezbrojne žene u sprotskim udruženjima, preduzećima, na univerzitetima i politici. Silovali su ih muškarci koji imaju moć i koji ne znaju da prihvate „NE". Zato što im se može, i zato što rijetko odgovaraju za svoja nedjela. Skoro uvijek im je polazilo za rukom da održe visoki zid ćutnje. A najčešće zbog toga što su se žrtve plašile stigmatizacije.
„Neprijatni incident"
Bekatoru, jedna jaka, uspješna, veoma poznata i veoma omiljena žena i majka dvoje dece strahovala je pune 22 godine. Dovoljno hrabrosti skupila je 13. novembra 2020. kada je sve iznijela pred državnim tužiocem za sport. Optuženi mučitelj, Aristeidis Adamopulos u to vrijeme je još uvijek bio velika zvjerka u grčkom Jedriličarskom udruženju.
I onda se nedjeljama se ne događa ništa. Pravosuđe ne reaguje, jer je slučaj zastario. Sportski svijet ne reaguje, jer se stariji muškarci drže zajedno. Nadležni ministar ne reaguje. Naravno, sportski funkcioneri su važni političarima. Tek kada je Bekatoru sve ponovila u intervjuu listu Mari Kler, bez da je pomenula Adamopulosovo ime, reagovalo je Jedriličarsko udruženje: u pisanoj izjavi su saopštili da se radi o „neprijatnom incidentu".
Enormni talas solidarnosti
Zašto je toliko dugo trajalo dok je Bekatoru otvorila usta, pitali su se korisnici socijalnih medija i urednici sportskih rubrika. Kao i svaki put, kada jedna žena u Grčkoj progovori o silovanju koje je doživjela. Ali, ovoga puta je bilo drugačije: oni koji sumnjaju u njenu priču preplavljeni su talasom podrške i solidarnosti sa Bekatoru, ali i svim drugim ženama koje još uvijek ćute.
Time se konačno u mačo-zemlji Grčkoj zahuktala #MeToo-debata. #MeToo debata koja je počela u oktobru 2017. u Grčkoj nije bila posebno velika tema. Rijetko koja žena u ovoj zemlji članici Evropske unije je u to vrijeme javno govorila o preživljenim seksualnim uznemiranvanjima, napadima, seksualnom zlostavljanju ili silovanjima; iako aktuelne studije pokazuju da svaka druga Grkinja biva barem jednom u životu seksualno uznemiravana.
Žene su progovorile
Negodovanje javnosti dogodilo se tek kada je Bekatoru o svemu javno progovorila. Konačno su počele i druge žene da govore o seksualnom uznemiravanju od strane profesora, visokih predstavnika političkih partija i medija, funkcionera i čak bivših ministara. Muškarci, koji zloupotrebljavaju svoje pozicije moći.
Ali, mali broj žena otkriva imena počinilaca – i Sofija Bekatoru je njegovo ime rekla jedino državnom tužiocu za sport. Ali, do tada su samo rijetke žene uspijevale da smognu hrabrosti da progovore o silovanjima koja su preživjele. Rane su duboke, strah od stigmatizacije veliki i moć mačo-društva ogromna.
Reakcija politike
No, ovaj put je reagovala grčka politika i solidarizovala se sa olimpijskom pobjednicom. Predsjednica Grčke Katerina Sakelaropulu pozvala je Sofiju Bekatoru u svoju zvaničnu rezidenciju. Čak i konzervativni premijer Kirijakos Micotakis i šef ljevičarske opozicije Aleksis Cipras podržali su sportistkinju i upotrebili jasne riječi protvi seksualnog uznemiravanja.
Prije svega su mnogi političari konačno progovorili i o zidu ćutnje – i o hitnosti da se isti konačno sruši. Potpredsjednica socijaldemorkatske partije KINAL, Sefi Dimadama otvoreno je progovorila o seksualnom uznemiravanju unutar njene političke organizacije. „Žene moraju konačno da pronađu snagu i progovore", kazala je.
Državno tužilaštvo djeluje
Sofija Bekatoru posljednji put se o svemu izjasnila 18. januara 2021. na Fejsbuku: „Moje lično iskustvo nije individualna tema, koja se tiče samo mene. To je dio sveobuhvatnog i hroničnog problema u kontekstu zloupotrebe moći uopšte, ali posebno od strane trenutnog vrha udruženja EIO".
Sada će se službe krivičnog gonjenja Grčke baviti izjavom Bekatoru. Državna tužiteljka Sotiria Papageorgakopulu naložila je predistragu kako bi se konstatovalo šta se tačno dogodilo, bez obzira na zastaru. Optuženi silovatelj, Aristeidis Adamopulos, koji tvrdi da je nevin, suspendovan je sa vrha EIO. Isključen je takođe i iz vladajuće partije Nea demokratiija (ND), čiji je bio funkcioner.
Fondacija Stavros Niarkos, najveći donator Grčke, reagovala je drastično i obustavila finansijsku podršku Jedriličarskom udruženju. Grčki mediji konačno pišu o seksualnom zlostavljanju i zloupotrebi moći u sportskim udruženjima, kao i o pravu žena da kažu „NE". A počinioci po prvi put osjećaju barem malo straha.