121011 Afghanistan Seidenstraße

Vlade Sjedinjenih Američkih Država, Njemačke i Afganistana žele projektom „Novog puta svile“ da na Hindukušu daju podsticaj ekonomskom razvoju i političkoj stabilnosti. Idejni tvorac projekta je američki istoričar i ujedno ekspert za Centralnu Aziju Frederick Starr.

Profesor Starr stoji pred jednom ogromnom geografskom kartom. Direktor Instituta za Centralnu Aziju i Kavkaz na renomiranom John Hopkins univerzitetu u Washingtonu pokazuje rute starog „Puta svile“.

„Ti putevi kojima se obavljala trgovina korišteni su dvije hiljade godina dok ih u 16. vijeku nisu preuzeli neki vladari kako bi ubirali porez. Onda su Portugalci i Španci potražili morski put prema Indiji i Kini.“

Afganistan je dugo važio kao ruta za sirovine

U 20. vijeku je bivši Sovjetski savez granice Afganistana prema susjedima zatvorio, a talibani su ih i ostavili zatvorenim, kaže Frederick Starr:

„Događaj, koji je iznova otvorio te transportne puteve, desio se 2001. kada su Amerikanci srušili talibanski režim. To je bila slučajna, ali možda i najznačajnija posljedica 11. septembra 2001. Vrata transkontinentalne trgovine između Evrope i Indije su iznova otvorena.“

Svi bi imali koristi

Prije četiri godine je Fredereick Starr obajvio svoju prvu knjigu o modernom „Putu svile“. Od tada se on zalaže za tu ideju. Afganistan je dugo važio kao farma sirovina. Na tlu te zemlje se nalaze minerali u vrijednosti od jedan bilion dolara, procjenjuje američka vojska. Pojedini skeptičari se pitaju zbog čega bi isključivo Sjedinjenje Američke Države trebalo da snose lavovski dio posla pri obnovi „Puta svile“ od čega će profitirati i druge zemlje: Kina, Rusija, Iran, Pakistan i Indija. Profesor Starr odgovara da bi to animiralo međusobno neprijateljski raspoložene zemlje da povežu svoje ekonomske interese čime bi se smirili neki trajni konflikti. Od toga bi veliku korist imale i Sjedinjene Američke Države, kaže Hillary Clinton koja je u septembru u New Yorku o „Novom putu svile“ razgovarala sa oko 30 njenih kolega.

Frederick Starr smatra da je to dobro:

„Neka to bude srž vaše politike, i od Afganistana ćete načiniti ne samo manje siromašnu, nego bogatu zemlju. Poboljšaćete odnose između zemalja duž trgovinskih puteva. To je izvodivo – pogotovo što već postoje brojne saobraćajnice i željezničke linije. Uklonite prepreke s puta – i s malo novca ćete postići ogroman učinak.“

Pogotovo u poređenju sa troškovima rata, koje Sjedinjene Američke Države plaćaju već deset godina u Afganistanu.

Autori: Silke Hasselmann / Senad Tanović

Odgovorni urednik: Azer Slanjankić