Njemačka vlada odlučnije protiv antisemitizma

Tmurno novembarsko jutro u Berlinu. Lokalne vijesti na radiju donose informaciju o pretresima stanova u različitim krajevima grada. Nekoliko sati kasnije, jasno je o čemu se radi: policija je u 14 njemačkih pokrajina sprovela akciju u vezi s takozvanim „objavama mržnje“ na internetu. Zakucali su na vratima onima za koje pretpostavljaju da su autori.

Tako je jedan pedesetdevetogodišnjak iz Berlina na društvenoj mreži VK, koja je ruska kopija Fejsbuka, objavio tekst pun antisemitskih iskaza i napada na „Jevreje i sataniste". Kako je saopštila berlinska policija, njegov laptop je zaplijenjen. U saopštenju se još navodi da je taj čovjek legalno posjedovao oružje.

To je bila rutinska intervencija. Ukupno je sprovedena 91 akcija na području Njemačke, a ta u Berlinu ni u kom slučaju nije jedina u kojoj se radi o mržnji prema Jevrejima.

Vlada donijela ključni dokument

Istog dana, njemačka vlada usvojila je „Nacionalnu strategiju protiv antisemitizma i za jevrejski život“. Radi se planu za energičnije suzbijanje mržnje prema Jevrejima. To je prvi dokument te vrste. Vladin povjerenik za pitanja antisemitizma Feliks Klajn, poslije sjednice je ocijenio: „To je ključni korak“.

Već godinama policijski statističari bilježe porast krivičnih djela s antisemitskom pozadinom i odgovarajućih sudskih procesa. Broj „postova mržnje“ je „odavno eksplodirao“. Tokom 2021. godine registrovano je 3.027 antisemitskih krivičnih djela, 700 više nego 2020. I ove jeseni su se dešavali napadi na jevrejske ustanove, na primjer, na rabinovu kuću kod Stare sinagoge u Berlinu ispaljeni su hici iz vatrenog oružja. 

Klajn je od 2018. „povjerenik Vlade za jevrejski život u Njemačkoj i za borbu protiv antisemitizma“. On je dvije godine sa svojim timom pripremao taj dokument. Kaže da mu je važan i format tog akta („kratak i kompaktan“). Ocrtane su perspektive za djelovanje kompletnog društva i pristup kojim bi trebalo da se jevrejski život u njemačkoj svakodnevnici učini vidljivim. Klajn izričito ukazuje na antisemitizam koji se odnosi na Izrael i koji se pokazuje u akademskom i intelektualnom miljeu.

„Senzibilizovati i trenere"

Dokument ukazuje na značaj obrazovanja za predupređivanje mržnje prema Jevrejima, kao i na značaj kulture pamćenja kao i izražene istorijske svijesti. Borba protiv antisemitizma zadatak je čitavog društva, a ne samo države i pokrajina. Zato se tekst dokumenta odnosi i na aktere kao što su sportski klubovi, čiji bi treneri morali da budu senzibilizovani za tu temu. Dokument od 48 stranica ne poziva samo na angažman i akciju, već navodi i primjere najbolje prakse.

Tim akcionim planom, njemačka vlada upravo na vrijeme sprovodi odluke Evropske komisije koja je zatražila od zemalja-članica da do kraja ove godine donesu nacionalne strategije. Katarina fon Šnurbajn, povjerenica Evropske unije za jevrejski život i suzbijanje antisemitizma, rekla je na predstavljanju akcionog plana da je Njemačka sedma zemlja koja je usvojila takav plan. Ostalih 12 zemalja namjeravaju da učine isto do kraja godine ili prvom polovinom naredne godine.

I za Šnurbajn je usvojeni dokument izuzetno važan, čak mu pripisuje istorijski karakter. Ona je naglasila da ne smiju da postoje skrovišta za antisemitizam, a zbog istorijske odgovornosti, Njemačka u tome ima ključnu ulogu. Šmurbajn je dodala da dokument ima potencijal da razvije širok uticaj koji je potreban, pošto je slobodan razvoj jevrejskog života „mjerilo demokratije“. 

„Više saznati o jevrejskom životu“

I Šnurbajn i Klajn ocjenjuju da je suštinski važno da se prilikom objašnjavanja dokumenta pređe s opšteg birokratskog jezika na konkretan nivo. Šnurbajn je navela pozitivan primjer inicijative koju je pokrenula jevrejska strana – da se tematska godina o jevrejskom životu, koja je do ljeta 2022. bila upriličena u Njemačkoj, proširi i na evropski nivo. Ona kaže da je prije dvije nedjelje razgovarala o tome s 200 komunalnih predstavnika iz različitih evropskih zemalja i naglašava značaj rada na lokalnom nivou.

Feliks Klajn ukazuje da je tokom tematske godine došao do saznanja da su ljudi „zainteresovani da saznaju više o jevrejskom životu“. On navodi da su jevrejske zajednice spremne da se otvore i odgovaraju na pitanja zainteresovanih ljudi. Klajn dodaje da nije siguran da je tako nešto bilo moguće čak ni prije 20 godina. Što se više jevrejski život u Njemačkoj shvata kao normalan, to je manja opasnost da ga neko napadne.

Opasnost na mreži

I Klajn i Šnurbajn stalno se vraćaju na antisemitizam na društvenim mrežama. „Internet je glavna kapija za prodor antisemitizma u naše dnevne sobe“, kaže Šnurbajn. I Klajn se žali na sve veću mržnju i huškanje na internetu i dodaje da su porasli izazovi tokom pandemije.

To pokazuju i policijske akcije širom zemlje. Predsjednik Centralnog savjeta Jevreja Jozef Šuster, u intervjuu za „Frankfurter algemajne cajtung“ je dan prije tih akcija rekao da se presude počiniocima antisemtskih krivičnih djela „odveć često ublažavaju zbog teškog djetinjstva ili problematičnih okolnosti“. On smatra da se time njihova nedjela relativizuju.