Njemačka mora da kazni Kremlj
8. septembar 2020
Merkel ne bi bila Merkel kada ne bi oklijevala. Šta god da odluči, Njemačka i Rusija će nekako morati da žive jedna s drugom. Do sada je energetski posao između dve zemlje preživio sve političke turbulencije.
Od sedamdesetih godina, od kada Njemačka nabavlja ruski gas, Amerikanci se uzbđuju zbog toga. Pitaju kako Njemačka može da bude tako kratkovida i devizama snabdijeva neprijatelja? Krajem te dekade su se kancelar Helmut Šmit i američki predsjednik Džimi Karter ozbiljno posvađali zbog energetske saradnje Njemačke sa Istokom. I idući američki predsjednik, Ronald Regan, bez dlake na jeziku je 1981. kritikovao Nijemce na samitu G7 u Otavi. Baš kao danas Donald Tramp.
Decenijama su argumenti Bijele kuće u suštini isti: svaka zavisnost od Moskve samo slabi Zapad. Helmut Šmit je na to odgovorio čuvenom rečenicom: „Kad se trguje, ne puca se."
No taj argument danas praktično ne važi. Čak ni najveći pesimisti ne mogu da zamisle vojni sukob NATO i Rusije. Zagovornici Sjevernog toka 2, skoro završenog drugog gasovoda koji bi direktno povezao Rusiju i Njemačku, zalažu se da se biznis odvoji od politike pa makar ta politika bila zasnovana na vrijednostima.
Njemačkoj je ta logika do sada prolazila. Svejedno da li je Moskva prijetila Zapadu atomskim bombama, tamničila disidente u gulazima, umarširala u Avganistan ili proglasila ratno pravo u Poljskoj – gas je sve vreme tekao.
Na tu privrženost ugovorima je Moskva podsetila ovih dana. Cinik bi rekao da se u Kremlju nadaju da ni progon političkih protivnika ne može da poljulja biznis sa gasom. Ko na Zapadu pristane na takvu računicu, postaje Putinov saveznik. Moskva kao da se i ne trudi da vjerodostojno porekne atentat na opozicionog političara Alekseja Navaljnog koji se liječi u Berlinu. Ruski režim kao da je siguran da će Njemačka, kao mnogo puta do sada, samo prijetiti posledicama, ali da neće učiniti ništa.
U Kremlju vjeruju da moraju igrati tu rizičnu igru. Na krajnjem istoku Rusije su demonstracije, baš kao i u Bjelorusiji, životni standard stanovništva opada. Vlada strah da bi moglo da dođe do masovnih protesta i usred Moskve. Zato režim pojačano progoni opozicionare koji mogu da ga ugroze. Aleksej Navaljni je najvažniji, ali je samo jedan od mnogih.
Ipak, moguće da se Kremlj ovog puta preračunao. Prošla su vremena u kojima je Njemačka bila upućena samo na gas iz Sibira. Budućnost Evrope pripada alternativnim izvorima energije. Do tada, mnoge zemlje stoje u redu da Njemačkoj prodaju gas - živimo u vreme izobilja energenata, kada je ponuda veća od potražnje.
Kancelarka Angela Merkel je rekla da „ne isključuje“ stopiranje Sjevernog toka 2, ali bi u ova ekonomski teška vremena zaradila mnogo političkog kapitala ukoliko bi smesta zaustavila gasovod. Poljaci, Francuzi, baltičke zemlje i drugi bili bi odmah mnogo kooperativniji u raznim ključnim pitanjima u EU, ako bi se Njemačka konačno distancirala od Rusije.
U poslednjoj kancelarskoj godini bi tako Merkel još jednom mogla da ispiše istoriju – da unaprijedi Evropu i pokaže crveni karton jednom režimu koji ionako nema budućnost. Rusija, uostalom, nije zbilja važan trgovinski partner za Njemačku. A s druge strane bez prihoda od energenata, ta zemlja ide u bankrot. Zaustavljanje Sjevernog toka 2 poslalo bi signal veći od ovog projekta: njemačka privreda bi se još više povukla sa ruskog tržišta. Putinov pokušaj da modernizuje zemlju uz pomoć Zapada tako bi konačno propao.