Nakon požara u Moriji raste pritisak na Njemačku
11. septembar 2020
Reakcije u Njemačkoj su identične: potpredsjednica Evropskog parlamenta, Katarina Barlej, govori u „sramoti za Evropu“.
Nakon požara u izbjegličkom kampu Morija na grčkom ostrvu Lezbos, bivša njemačka ministarka upozorava da je za izbjegličku dramu potrebno „evropsko rješenje“. Ali to nije tako jednostavno.
Merkel i njemačko rješenje iz 2015. godine
„Evropsko rješenje“ je ono čemu njemačka vlada i dalje teži. Postoje razlozi za to: samo jednom, 2015. godine, njemačka kancelarka Angela Merkel je donosila odluke bez prethodnog dogovora s drugim zemalja EU, kada se stotine hiljada ljudi iz Sirije, Iraka, afričkih zemalja ili Avganistana, uputilo ka Evropi: skoro milion ljudi tada je stiglo do Njemačke, iako je put kojim su do Njemačke došli bio suprotan pravilima EU. Takozvani Dablinski sporazum predviđa da izbjeglice moraju da podnesu zahtjev za azil u onoj evropskoj zemlji u koju su najprije kročili.
Tada su to bile – a i danas su – prije svega Grčka i Italija. Pravilo protiv kojeg prije 2015. godine – a i poslije – Njemačka nije imala ništa protiv. Italija i Grčka su se, međutim, osjećale – i osjećaju se – ostavljene na cjedilu. I Njemačka je nakon 2015. godine pomogla da se kopneni put preko Balkana za potražioce azila praktično zatvori. Otada je sve kao i ranije: ljudi morskim putem dolaze do Italije i preko Turske do grčkih ostrva. A onda tamo čekaju. Jer ostale zemlje Evrope ne mogu da se slože o preuzimanju tih ljudi. Drugim riječima, „evropsko rješenje" se ne nazire.
Duboke podjele između Istoka i Zapada
Zajedničko rješenje je teško postići i zato što je prihvatanje ljudi koji su u nevolji, ideja „stare Zapadne Evrope“ i država koje čine jezgro EU. To nije ideja istočnoevropskih zemalja, koji su se Evropskoj uniji priključili nakon pada „Gvozdene zavjese“. Mađarska i Poljska su se jasno protivile prihvatanju izbjeglica i prije nego što su na vlast došli desničarski populisti. Dakle, Evropa, što se toga tiče, nije u stanju da nešto preduzme.
I zemlje EU iz zapadne Evrope, poput Holandije, već odavno koče pokušaje da se riješi izbjegličko pitanje. Pritom ne pomaže mnogo to što Savjet EU – kojim trenutno predsjedava Njemačka – i Evropska komisija, uvijek iznova apeluju da drama na Lezbosu više ne smije nijemo da se posmatra i da je potrebno jedinstvo. Primjenjuje se princip jednoglasnosti svih zemalja EU. Uporno se zahtijeva rješenje, prema kojem bi svih 27 zemalja EU podijelilo čitav teret i prihvatilo ljude – bez obzira po kom ključu. Ali to djeluje tako daleko.
Sve više pokrajina i gradova za prihvat izbjeglica
Sada međutim raste pritisak na njemačku vladu da prihvati izbjeglice sa Lezbosa, bez obzira na evropsku paralizovanost. Na svoju ruku, kao 2015. godine. Tako je ministar za razvoj, Gerd Miler, za javni servis ARD rekao da bi Njemačka trebalo da pokaže „znake humanosti“ i da omogući da 2.000 izbeglica iz izgorjelog kampa na Lezbosu krene ka sjeveru Evrope.
Spremnost za to je - i prije požara – ove sedmice izrazilo više njemačkih gradova, poput Hamburga, Potsdama, Bona i Berlina. S tim u vezi Miler je kazao: „Lično smatram da bi trebalo da prihvatimo ponude njemačkih saveznih pokrajina.“ Političar stranke CSU time zastupa ono što se kosi sa stavom njegovog partijskog prijatelja Horsta Zehofera, ministra unutrašnjih poslova, koji je do sada kočio pokušaje saveznih pokrajina, tvrdeći da je to pitanje u nadležnosti savezne vlade.
Lašet: Evropa mora da reaguje
Praktično su sada sve stranke, izuzev desničarsko-populističke Alternative za Nemačku (AfD), za brzu i velikodušnu pomoć izbjeglicama. Premijer Sjeverne Rajne Vestfalije Armin Lašet je još u srijedu izrazio spremnost za prihvat 1.000 ljudi, međutim samo u okviru „evropskog rješenja“, kako je kasnije pojasnio: „Ovdje je potrebno mnogo veće rješenje, ne samo njemačko“, izjavio je Lašet za javni servis ZDF: „Nije rješenje da svi dođu u Njemačku“. Jer onda bi za samo nekoliko sedmica imali isti problem i ostale zemlje EU bi se povukle, kazao je Lašet za ARD.
Stručnjaci u Berlinu i Briselu zato sada ubrzano traže rješenje, koje bi možda moglo da izgleda ovako: „Da EU prestane od svih država da traži da prihvate izbjeglice. Da to urade one zemlje koje žele, poput Njemačke, a da ostale pruže finansijsku i logističku pomoć. Ljudima iz bivšeg kampa Morija, koji su često ostajali bez krova nad glavom, sada je potrebna brza pomoć, bez velike birokratije – i zemlje koje su spremne da ih prihvate.
Nazire se rješenje za 400 maloljetnika
A tu je i prvi zajednički pristup: kancelarka Merkel i francuski predsjednik Emanuel Makron, nakon požara u Moriji, zajedničkom akcijom sa ostalim zemljama EU, žele da prihvate 400 maloljetnika bez pratnje. Još uvijek nije poznato koliko njih će prihvatiti Njemačka.
Na skupu fondacije Konrad Adenauer, Merkelova i Makron su na molbu grčkog premijera Kirjakosa Micotakisa, izrazili spremnost da prihvate maloljetnike koji su nakon požara prebačeni na grčko kopno.