Na Balkanu ključa
8. mart 2019
"Čisti bijes i duboka frustracija natjerali su ljude na ulice. Oni protestuju protiv 'lopova' i 'lažova' i pozivaju na 'ustanak'”, piše Zidojče cajtung i naglašava da na Balkanu ključa: u Srbiji, Crnoj Gori, Albaniji i Banjaluci glavnom gradu Republike Srpske.
"Brzo se ovim protestima koji su počeli po hladnoći i zahvatili ove zemlje dala etiketa 'balkanskog proljeća', ali tu nema govora o zajedničkom pokretu. Za pobunu postoje sopstveni razlozi. No, ipak ima nešto zajedničko, a to je protest protiv korumpiranih struktura moći. To je jedan vid krika odozdo, koji je na kraju usmjeren i prema Briselu gdje se pregovara o ulasku zemalja Zapadnog Balkana u EU.
Najveću snagu izgleda da imaju demonstracije u najvećoj zemlji Zapadnog Balkana. U Srbiji koja broji sedam miliona stanovnika već od decembra jednom nedjeljno na ulice izlaze hiljade ljudi. Povod je bio napad na jednog opozicionog političara. Protest protiv političkog nasilja u zemlji usmjeren je na predsjednika Aleksandra Vučića kojem se predbacuje potkopavanje demokratije i pravne države. Moto protesta - 'jedan od pet miliona' – skovao je takoreći sam predsjednik kada je nakon prvih demonstracija izjavio da će ignorisati zahtjeve čak i ako na ulice izađe pet miliona ljudi. Protestuje se svake subote i to u međuvremenu ne samo u glavnom gradu Beogradu već i u mnogim drugim gradovima. Pokretu koji nose uglavnom mladi, pridružila se i opozicija i kao znak podrške od sredine februara bojkotuje rad parlamenta.
U Crnoj Gori se protestni pokret zapalio zbog jednog od brojnih slučajeva korupcije. Jedan biznismen je u januaru objavio video snimak kao dokaz da je dao mito u vrijednosti 97.000 evra jednom partijskom protivnku Mila Đukanovića, koji skoro bez prekida vlada zemljom tri decenije. Sada se na ulicama traži Đukanovićeva ostavka. Moto protesta je '97.000 – odupri se'. (..)
U Albaniji su krajem prošle godine na ulice izašli studenti zbog povećanja školarina. No, fokus protesta se veoma brzo proširio zbog široko rasprostranjenog siromaštva i političkih interesa opozicije. Zahtjeva se ostavka socijalističkog premijera Edija Rame, čijoj se vladi predbacuje korupcija i veze sa organizovanim kriminalom. Tokom protesta uvijek iznova dolazi do nasilja. Kada su sredinom februara pokušali upad u sjedište premijera desetine ljudi su povrijeđene. (..)
U Banjaluci se već skoro godinu dana formirao protestni pokret zbog nasilne smrti 21-godišnjeg Davida Dragičevića. Njegov otac optužuje 'mafiju' koja je u sprezi sa policijom i politikom pa sve do Milorada Dodika. Pokret 'Pravda za Davida' , koji je pokrenuo Davor Dragičević, mobilisao je destine hiljada ljudi na protestne marševe. Krajem decembra političko vodstvo u Banjaluci je reagovalo nasilno na proteste. Dragičević je na kraju morao da nestane, jer je izdat nalog za njegovo hapšenje zbog ugrožavanja javnog reda. Pošto su vlasti zabranile nove demonstracije, ljudi se do daljnjeg okupljaju u crkvi i pale svijeće.
Drugačije nego u Banjaluci, moćnici u Beogradu, Podgorici i Tirani pokušavaju do sada da proteste puste da idu u prazno. Jer, svi oni su za vrijeme svoje vladavine preživjeli neke oluje. (..) Oni idu na to da su njihovi protivnici suviše heterogeni i da još nisu iznjedrili vodeće figure. Ali, kod Vučića se primjećuje nervoza koji je kao dogovor na demonstracije pokrenuo kampanju 'Budućnost Srbije' i tako obilazi cijelu zemlju.
No, da će dobiti vjetar u leđa iz Brisela demonstranti skoro da uopšte ne mogu da se nadaju. Iz straha od novih kriza i nesigurnosti, EU se oslanja na Balkanu na jake muškarce koji im obećavaju stabilnost”, piše Ziddojče cajtung.
Štampa na njemačkom piše i o sporu oko gasovoda EU i Rusije.
"Novim gasovodom kroz Srbiju Rusija testira kako bi mogla da, u slučaju nužde, isporučuje gas u Evropu i protiv regulativa Evropske unije. Ovaj projekat ima implikacije i na sporni gasovod kroz Baltičko more Sjeverni tok 2, između Rusije i Njemačke. To izaziva strahovanja da će Kremlj, nakon što je zbog regulativa EU propao projekat Južni tok, ipak na mala vrata to ostvariti.
Frontovi su se zaoštrili nakon što su regulatorne službe u Beogradu, konzorcijumu u kojem dominiraju Rusi, dodijelile dozvolu za gradnju gasovoda preko Srbije. (..)
Predmet sukoba je oko 400 kilometara dugačak gasovod od bugarske do mađarske granice. Izgradnja vrijedna 1,8 milijardi evra bi trebalo da bude završena do kraja godine. Kapacitet ovog gasovoda bi bio 14 miljardi kubnih metara gasa godišnje. U projektu zajednički učestvuju Srbija gas i ruski Gasprom”, piše Frankfurter algemajne cajtung.
List napominje da bi Gastrans, društvo u kojem Gasprom ima većinu, trebalo da se brine o mreži, a Gasprom isporučuje sirovine. Tako bi obje stvari kontrolisala Rusija. To se pak protivi trećem energetskom paketu EU koji predviđa razdruživanje (dekartelizaciju). A ta pravila važe i za Srbiju koja pripada Energie Comunity. Frankfurter algemajne takođe podsjeća da je projekat Južni tok propao upravo zbog toga što to nije bilo razdvojeno – održavanje gasovoda i isporuka.
Pripremio: Svetozar Savić