Kontrola granica: Gubitak evropskog duha ili odbrana EU?

Tek što je predstavljen, prijedlog Evropske komisije o zajedničkoj evropskoj strategiji za migracije i azil, koji predviđa privremeno uvođenje graničnih kontrola unutar Šengena, izazvao je žestoku političku debatu u EU.

Evropska komisija i evropski parlamentarci imaju različita mišljenja o tome da li bi novi propisi oko uvođenja graničnih kontrola predstavljali popuštanje pod pritiskom Italije i Francuske ili istinsku potrebu. U jednom se svi slažu: Šengen koji podrazumijeva slobodno kretanje ljudi, jedno je od najvećih dostignuća EU i mora se sačuvati. Međutim oko povoda i načina izmjene šengenskih pravila mišljenja su različita. Za predsjednika Evropske komisije Žozea Manuela Baroza, otvaranje granica među državama i slobodno kretanje građana predstavljaju veliki civilizacijski napredak. „Sloboda kretanja je za Evropu isto što i temelj za zgradu. Ukoliko to uklonite, cijela konstrukcija se dovodi u pitanje“, rekao je Barozo.

Istovremeno, predsjednik Evropske komisije ukazuje i na slabosti u šengenskim propisima i poziva na hitno jačanje upravljanja unutrašnjim i spoljnim granicama EU, kao i na bolju koordinaciju, solidarnost i odgovornost među državama članicama. „Ako ne ojačamo postojeći mehanizam, zemlje članice će nastaviti da djeluju pojedinačno. Populizam, ekstremizam i ksenofobija dobiće mogućnost da u pitanje dovedu evropske zakone u ovoj oblasti. Zato je najbolji način da se Šengen zaštiti jačanjem pravila njegovog sprovođenja“, ukazuje Barozo.

I dok Evropska komisija, kao predlagač izmjena u šengenskom sistemu, naglašava da uvođenje graničnih kontrola nije željeni razvoj događaja u Evropi, ni sada niti u buduće, i da će to biti apsolutno posljednji izbor u ekstremnim okolnostima, većina evropskih parlamentaraca protivi se uvođenju novog kontrolnog mehanizma unutar evropskih granica i preispituje opravdanost ovakvog poteza Komisije. Predsjednik Alijanse liberala i demokrata u Evropskom parlamentu Gaj Verhovstat, ocjenjuje da je „u pitanju ping-pong igra dvije vlade, Berluskonijeve i Sarkozijeve, a sve preko leđa izbjeglica, koje su u nevolji. Ta igra je pogubna za Šengen, ali i za Evropsku uniju. Uvođenje graničnih kontrola suprotstavlja se osnovnim principima EU“, smatra Verhovstat. I predsjednik grupe socijaldemokrata, Martin Šulc, smatra da takvim potezom Evropska komisija popušta pod pritiskom Italije i Francuske oko migranata iz Sjeverne Afrike, naglašavajući da se na taj način ne brane građani EU, već gubi evropski duh.

Debata predstavnika Evropske komisije i Evropskog parlamenta oko toga da li bi novi propisi oko mogućnosti uvođenja graničnih kontrola bili popuštanje pod pritiskom ili

pitanje potrebne efikasnosti, korak unazad ili odgovor za izazove budućnosti, jačanje ili rušenje evropskih sloboda, nije protekla bez pominjanja Zapadnog Balkana. Evropski parlamentarci, kritikujući razloge za prijedlog Evropske komisije, naglasili su da 27.000 migranata sa Sjevera Afrike ne predstavljaju krizu kakva je bila tokom ratova u BiH i na Kosovu, kada su stotine hiljada izbjeglica prihvaćene, bez, kako kažu, posljedica za zemlje članice EU i uopšte slobodu kretanja. Poredeći sa, na primjer, 350.000 ljudi izbjeglih tokom rata na Kosovu, mi ovde ne govorimo o ’migrantskom cunamiju’“, ocjenjuje Gaj Verhovstat. Sve više se čini da je u potrazi za „više Evrope“ Evropska unija, novim prijedlogom izmjena zakona o Šengenu, dobila više rasprava i više otvorenih pitanja.