Može li NATO spasiti istočnu Evropu?

U novom strateškom konceptu NATO-a 2022. Rusija se spominje 14, a Kina 11 puta. Fokus na opasni savez Moskve i Pekinga sugerira neposredne rizike kojih su čelnici NATO-a svjesni ali i hitnu potrebu za djelovanjem. Istočni blok može ojačati na nekoliko načina:

(1) Kada Poljska i Rumunija postanu vektori moći NATO-a u istočnoj Evropi;

(2) Kada trupe pod izravnim američkim zapovjedništvom budu raspoređene u ovu regiju kako bi obuzdale Rusiju

(3) Kada NATO nastavi svoju politiku proširenja i „otvorenih vrata" i proglasi Zapadni Balkan i obalu Crnog mora kao "strateški važna područja".

Politička nestabilnost i pitanja lojalnosti prema NATO-u

U novom strateškom konceptu NATO-a naglašava se da ovaj vojni savez ne može isključiti mogućnost napada na suverenitet i teritorijalni integritet pojedinačnih zemalja - saveznika. Dokument opisuje ponor na čijem rubu ne stoje samo Evropljani. Čini se da je "osovinu zla" teško zaustaviti: Sirija, Sjeverna Koreja i Rusija u svojoj su novijoj istoriji imale hemijsko oružje, Kina i Iran potajno razvijaju nuklearne kapacitete, a opasni "nedržavni" akteri nastavljaju se naoružavati.

Osim ove depresivne slike prikazane u novom strateškom konceptu NATO-a, postoji niz prijetnji koje dolaze iz zemalja NATO-a. Čini se da ih Zapadna vojna alijansa trenutno ne shvata ozbiljno. Neke zemlje NATO-a suočavaju se s ozbiljnim problemima po pitanju lojalnosti euroatlantskim vrijednostima, politička nestabilnost narušava jedinstvo saveza, a Balkan se povija pod teretom frustracija izazvanih istorijom.

Populizam opasniji na Istoku nego na Zapadu Evrope

NATO može zaštititi Rumuniju i Poljsku od ruske agresije ali ne može ih zaštititi od zla koje te zemlje same sebi mogu nanijeti. U obje ove članice EU i NATO-a pravosuđe je podređeno politici, ali se ti nedostaci, koji narušavaju vladavinu prava, zanemaruju - zbog pomoći Rumunije i Poljske Ukrajini i ukrajinskim izbjeglicama. Čini se da je Mađarska bliža Rusiji nego NATO-u, Turska provodi vlastitu strategiju sve većeg uticaja na Bliskom istoku i na Balkanu.

Bugarska je na nestabilnim nogama i biva izbačena iz ravnoteže svaki put kada ne gleda prema Moskvi. Slovačka i Češka nikada nisu krenule neopozivim putem prema zapadu, dok Hrvatska ima jedan stub moći koji računa na Rusiju (predsjednika) i drugi koji preferira zapadu (premijer). Bugarska potkopava Sjevernu Makedoniju, Tirana još uvijek sanja o Velikoj Albaniji, a Srbija miješa karte Rusiji. Sve te pukotine idu u prilog Moskvi, koja tamo može loviti u mutnom.

U Rumuniji je ostao premijer Nicolae Ciuca. Ovaj prozapadnio orjentisani bivši general i dalje je ranjiv unatoč tome što ga je pravosuđe spasilo od optužbi da je njegov doktorski rad bio plagijat. Država Rumunija ne samo da postaje paternalistička, ona teži autokratiji: politika dominira masovnim medijima, pravosuđem, nezavisnim agencijama i Ustavnim sudom.

Model Mađarske Viktora Orbana širi se i na druge zemlje. Populizam se snažno vraća u Evropu. Ovaj fenomen je još opasniji na Istoku nego na Zapadu Evrope jer su tamo institucije slabe i ne znaju se braniti. U ovom dijelu kontinenta demokratija je bila više epizoda u istoriji u kojoj su dominirale diktature i autokratski sistemi. Pitanje, koje se postavlja, glasi: Može li se NATO osloniti na države koje postupno odustaju od demokratskih sloboda i guše vladavinu prava?

Pratite nas i na Facebooku, na Twitteru, na YouTube, kao i na našem nalogu na Instagramu