Je li neprestani privredni rast moguć?

Pune police u supermarketima, najnoviji lijekovi i putovanje više nego u prethodnoj godini. Sve to ide u prilog velikom bruto nacionalnom proizvodu, koji oslikava vrijednost svih roba i usluga koje su tokom godine ostvarene u jednoj zemlji. Dođe li do veće prodaje i proizvodnje nego u prethodnoj godini, onda dolazi i do porasta bruto nacionalnog dohodka, te se tada govori o privrednom rastu. U brojnim državama stoga bruto nacionalni dohodak važi kao indikator za prosperitet i razvoj.

Naravno prilikom obračuna ne uzimaju se u obzir moguće štete koje mogu nastati usljed požara ili zagađenja prirodne sredine ili pak smanjenja sirovina ili prilikom proizvodnje ili transporta roba. Također se ne ubrajaju ni socijalni rashodi. Sve su to razlozi zbog koji dosadašnji model privrednog rasta treba kritizirati, smatra Alberto Acosta, bivši ministar energetike Ekvadora i jedan od učesnika konferencije u organizaciji Svjetskog programa hrane posvećenoj održivom razvoju. "Privredni rast nije isto što i razvoj. Svaka forma privrednog rasta ima svoju socijalnu i ekološku istoriju. Postoje dobre forme rasta i loše forme rasta."

Zahtjevi za usporavanjem rasta

Acosta kaže da industrijski bogate zemlje slijede logiku privrednog rasta radi privrednog rasta, koji nije orijentiran na stvarne interese građana i koji ide na račun zemalja u razvoju. On stoga zahtijeva usporavanje privrednog rasta. Međutim manji privredni rast u tradicionalnim ekonomskim krugovima i ekonomskoj politici je još uvijek tabu, smatra Petra Pinzler, autorica knjige "Od opsesije privrednim rastom do bruto socijalne sreće":

"Tradicionalni ekonomisti zastupaju mišljenje o vječnom privrednom rastu koji je sve veći i veći. Nasuprot tome ekonomisti koji više obraćaju pozornost na prirodnu sredinu promatraju privredu kao dio svijeta i to dio svijeta koji nije ravan, koji je okrugao. Zbog toga ne može postojati vječni rast u jednom ograničenom prostoru kao što je zemlja."

Pinzler smatra da prosperitet ne treba izjednačavati sa materijalnim bogatstvom i potkrepljuje to istraživanjima o osjećaju sreće. Ta istraživanja pokazuju naime da samo u veoma siromašnim zemljama postoji uzajamna veza između prosperiteta i privrednog rasta, dok od određenog nivou bogatstva više nije moguć stalni rast osjećaja sreće i zadovoljstva životom. Drugim riječima tri automobila čovjeka ne čine i tri puta sretnijim.

Autori: Ruta Christina / Zorica Ilić

Odgovorni urednik: Zoran Arbutina