Janez Janša – „kao mini-Tramp“
3. mart 2021
Djevojčica na engleskom piše grafit: „Ako dovoljno puta ponoviš laž ona postaje istina". Riječ „istina“ precrtana je crvenom bojom i umjesto nje dopisana riječ „novinarstvo". Tu sliku je Janez Janša postavio na svom nalogu na Tviteru, kao odgovor na post „Klajne cajtunga“, novina iz austrijskog Graca. Njihov članak o Janšinom odnosu prema slobodnom novinarstvu naljutio je slovenačkog premijera.
Takvi tvitovi nisu izuzetak. Nijedan evropski premijer ne vodi tako ogorčeni tviteraški rat protiv novinara kao Janša. Redovno napada domaće novinare, a i svaki kritički orijentisani članak iz inostranstva o situaciji u Sloveniji pod njegovom vladom – ocjenjuje ponekad ljutito, ponekad prezrivo, ali skoro uvijek sa optužbom da se radi o lažnim vijestima. Nedavno je Janša dopisnicu magazina Politiko iz Brisela Lili Bajer optužio za širenje lažnih vijesti jer je kritički pisala o odnosu slovenačke vlade prema medijima.
Paralelni medijski biotop
Lili Bajer su lično napadali na profilima društvenih mreža Nove 24TV, desničarske televizije bliske Janšinoj Slovenačkoj demokratskoj partiji (SDS). Za Lili Bajer takav medijski mobing slovenačke vlade nije ništa novo. Nju redovno proziva i portparol mađarske vlade Zoltan Kovač. On joj osporava da je novinarka i naziva je „SJW“ – to je engleska skraćenica za Social Justice Warrior, „ratnik za društvenu pravdu“. Tu kovanicu lansirali su američki ekstremni desničari.
„Razlika između Mađarske i Slovenije je u tome što Orban ne napada lično kritički orijentisane novinare", kaže stručnjak za jugoistočnu Evropu iz Graca Florijan Biber i dodaje da Janša to stalno radi na svom nalogu na Tviteru, pa su ga podrugljivo nazvali „Maršal Tvito“ – asocijacija naravno podsjeća na jugoslovenskog diktatora Josipa Broza Tita. Biber smatra da Janša pokušava da izgradi „paralelni biotop medija koji su mu lojalni, veoma aktivni na internetu i koji pokazuju ’alternativni pogled na svijet'."
„Mini-Tramp"
Janša ne smatra da su kritički orijentisani novinari samo lažovi i varalice, već i prerušeni komunisti. Slovenački premijer, koji je i sam počeo kao komunistički, partijski novinar, dok nije došao u sukob s jugoslovenskim režimom, namjerava, prema Biberu, da pošalje poruku putem društvenih mreža da je „svaka kritika njegovog stila vladavine nelegitimna i neprihvatljiva“. A kada kritika stigne iz inostranstva, dodaje Biber, onda Janša „veoma brzo postaje uvredljiv“.
- pročitajte još: Janez Janša – „Maršal Twito“
Šef njemačkog ogranka Reportera bez granica (ROG) Kristijan Mir kaže da se Janez Janša ponaša „kao neka vrsta mini-Trampa“. Slovenački premijer i ne krije svoje simpatije prema bivšem američkom predsjedniku, koji se isto tako grubo ophodi prema novinarima.
Janša se ipak najviše ugleda na mađarskog premijera Viktora Orbana, čiji medijski menadžeri investiraju u Sloveniji i Sjevernoj Makedoniji. „U mnogo čemu to što radi Janez Janša podsjeća na mađarskog premijera Orbana“, kaže Kristijan Mir i pritom prije svega misli na Orbanov sve veći uticaj i na slovenačke medije.
Mađarska podrška
Petra Lesjak Tušek, predsjednica Slovenačkog udruženja novinara (DNS), kaže da mađarski medijski menadžeri od 2017. pokušavaju da stvore medijsko okruženje u Sloveniji koje je povoljno za Janšu i koje bi Janšin SDS mogao da kontroliše. Televizija „Nova24TV“, nedjeljnik „Demokracija“ i više od 20 portala na internetu šire iliberalne ideje po uzoru na Viktora Orbana, kaže Tušek. Njihovo izvještavanje je, ocjenjuje, upereno protiv Džordža Soroša, američkog milijardera porijeklom iz Mađarske, ali i protiv homoseksualaca i migranata.
„U suštini je to propagandna mašina“, kaže novinarka mariborskog dnevnog lista „Večer“, dodajući da ta mašinerija puca iz svih raspoloživih cijevi. „Cilj je da se proizvede utisak da je takvo mišljenje sveprisutno“.
I u tome je Orban uzor, jer je većina mađarskih medija dovedena na provladin kurs.
- pročitajte još: Kamo ide Slovenija s Janšom na čelu?
Slovenački mediji skloni Janši pišu o njemu pozitivno, a o vladinim kritičarima loše – to ide do mobinga u internetu, ali i do prizivanja fizičkih napada. Nagrađivanom novinaru Primožu Cirmanu nedjeljni list „Demokracija“ posvetio je pjesmu u kojoj se kaže da će novinar „komad po komad“ skupljati svoj razbijeni nos. Kolumnist Matiji Stepišniku je na Fejsbuku, na stranici televizije „Nova24TV“, prijećeno da će dobiti metak u glavu. Novinarke primaju seksističke mejlove i nazivaju ih „prostitutkama“, kaže Petra Lesjak Tušek. Slovenačko udruženje novinara precizno je evidentiralo dvije godine mržnje.
Slovenačko predsjedavanje Evropskoj uniji
Evropska komisija oštro je reagovala na napade na slovenačke i strane novinare: „Ne prihvatamo uvredljive izjave o novinarima i osuđujemo ih“, rekao je jedan portparol Komisije prije desetak dana u Briselu. Janša je potom napisao pismo puno negodovanja i uputio ga na adresu predsjednice Evropske komisije Ursule fon der Lajen, pozivajući je da se s delegacijom EU uputi u Sloveniju i provjeri stanje medija i demokratije u zemlji.
Sve ovo dobija na težini jer Slovenija od 1. jula preuzima predsjedavanje Evropskom savjetu, pa tako može na agendu Evropske unije da stavi važne teme. Šef njemačkog ogranka Reportera bez granica Kristijan Mir upozorava da će sa slovenačkim preuzimanjem predsjedavanja od jula „na čelu Evropskog savjeta biti zemlja, čiji premijer stalno ponavlja napade na slobodu medija“.