Hronika zločina u Srebrenici
10. juli 2011
Napad na Srebrenicu počeo je 6. jula 1995. i završio se pet dana kasnije ulaskom generala Ratka Mladića u grad.
Mladić je tada televiziji sa Pala izjavio da se nalazi u "srpskoj Srebrenici", da grad "predaje srpskom narodu" i da je "došlo vrijeme za osvetu Turcima" na tom prostoru. Prema optužnicama Haškog tribunala, vojnici pod komandom generala Mladića su do 19. jula organizovano i sistematski ubili oko 8.000 bošnjačkih muškaraca i dječaka. Oko 30.000 žena i djece deportovano je za dva dana.
Dio odgovornosti snose vlada Holandije i UN
U izvještaju holandskih stručnjaka, objavljenom 10. aprila 2002, koji su istraživali okolnosti pada Srebrenice tokom rata u BiH, ocjenjeno je da holandska vlada i UN snose dio odgovornosti za masakr 1995. godine. Nakon toga holandska vlada i načelnik Generalštaba holandske vojske podnijeli su ostavke.
Krajem 2006. holandsko ministarstvo odbrane donijelo je odluku da odlikuje 850 pripadnika holandskog bataljona, koji su 1995. bili stacionirani u vojnoj bazi Potočari. Većina tih vojnika odlikovanje je primila 4. decembra na ceremoniji u holandskom gradu Asenu, gdje je otkrivena spomen ploča u njihovu čast, a neki od njih su odbili da prime odličja za angažman u Srebrenici.
Vlada RS uputila izvinjenje
U novembru 2004. vlada RS uputila je izvinjenje porodicama Bošnjaka stradalim u Srebrenici konstatujući da se u Srebrenici desio "zločin velikog obima". U izvještaju vladine Komisije za Srebrenicu navedeno je da je tokom ofanzive srpskih snaga na tadašnju "zaštićenu zonu" u julu 1995. ubijeno 7.800 Bošnjaka, kao i da su otkrivene 34 nove masovne grobnice.
Dugačka lista optužnica
Za genocid u Srebrenici 1995. optuženi su vođe bosanskih Srba Radovan Karadžić i general Ratko Mladić. Karadžić je uhapšen 21. jula 2008, nakon 13 godina skrivanja i izručen Haškom tribunalu. Suđenje Karadžiću počelo je 27. oktobra 2009. godine.
U maju ove godine, poslije 16 godina skrivanja, uhapšen je i general Ratko Mladić i izručen Haškom tribunalu.
General Zdravko Tolimir, bivši pomoćnik Ratka Mladića i ratni šef obavještajne službe Glavnog štaba VRS uhapšen je u maju 2007. i izručen Haškom tribunalu, gdje mu je suđenje u toku. Za zločine protiv čovječnosti u Srebrenici u toku je suđenje i bivšem načelniku Generalštaba Vojske Jugoslavije Momčilu Perišiću.
Presude za genocid
Za genocid na srebreničkim Bošnjacima Haški tribunal je, u junu 2010. osudio bivše oficire VRS Vujadina Popovića i Ljubišu Bearu na kaznu doživotnog zatvora. Istovremeno su osuđena i ostala petorica oficira Vojske i policije RS: Drago Nikolić na 35 godina zatvora, Ljubomir Borovčanin na 17, Vinko Pandurević na 13, Radivoje Miletić na 19 i Milan Gvero na pet godina zatvora.
Za zločin u Srebrenici prvi je osuđen Dražen Erdemović, pripadnik diverzantskog odreda VRS, koji je bio pod komandom Mladićevog Glavnog štaba. Erdemović je osudjen u martu 1998. na pet godina zatvora, na osnovu priznanja da je učestvovao u masovnoj egzekuciji Bošnjaka 16. jula 1995. na poljoprivrednom dobru Branjevo kod Pilice. Prema njegovoj procjeni, toga dana na tom mjestu ubijeno je oko 1.200 muškaraca i dječaka.
General Krstić imenovao Mladića kao odgovornog
General VRS Radislav Krstić osuđen je 2001. na 46 godina zatvora za genocid u Srebrenici, a četiri godine kasnije žalbeno vijeće Tribunala donijelo je novu presudu kojom mu je kazna smanjena na 35 godina zatvora za pomaganje i podržavanje genocida. Bila je to prva presuda Haškog tribunala za genocid.
General Krstić je u vreme zločina bio zamjenik, a potom i komandant Drinskog korpusa VRS. Sudije su ocijenile dokazanim da je general Krstić preuzeo komandu korpusa 13. jula 1995. i da su jedinice Drinskog korpusa i jednice Glavnog štaba VRS, od 13. do 19. jula 1995. ubile izmedju 7.500 i 8.000 muškaraca i dječaka. Krstić je tokom suđenja imenovao Ratka Mladića i još petoricu oficira kao odgovorne za pokolj u Srebrenici.
Za zločine u Srebrenici Tribunal u Hagu osudio je bivše oficire VRS Momira Nikolića na 27 godina zatvora, Vidoja Blagojevića na 18, Dragana Obrenovića na 17 i Dragana Jokića na 9 godina zatvora.
Memorijalni centar
U znak sjećanja na ubijene Bošnjake, u Potočarima kod Srebrenice izgrađen je Memorijalni centar koji je zvanično otvorio bivši predsjednik SAD Bil Klinton 20. septembra 2003. godine.
Na groblju u sklopu Memorijalnog centra, sahranjuju se posmrtni ostaci identifikovanih žrtava.
Komemoraciji, povodom desetogodišnjice obilježavanja tog zločina, prisustvovalo je više od 50 predstavnika država i međunarodnih organizacija, među kojima je bio i predsjednik Srbije Boris Tadić.
Komemoraciji nije prisustvovala tadašnja glavna tužiteljka Haškog tribunala Karla Del Ponte u znak protesta što su glavni osumnjičeni, Radovan Karadžić i Ratko Mladić, i dalje bili na slobodi
Bivši visoki predstavnik za BiH Kristijan Švarc-Šiling je uoči odlaska sa te dužnosti uveo zakon prema kojem Memorijalnim centrom, koji se nalazi u Potočarima u RS, upravlja država BiH i njen upravni odbor.
Suočavanje sa zločinom
Početkom jula 2006. Vlada Srbije osudila je sve ratne zločine u jugoslovenskim ratovima, među kojima su posebno pomenuti zločini u Srebrenici i Bratuncu. Četiri godine kasnije, 31. marta 2010. Skupština Srbije usvojila je Deklaraciju kojom se osuđuje zločin nad bošnjačkim stanovništvom Srebrenice u julu 1995, na način utvrđen presudom Medjunarodnog suda pravde. Međunarodni sud pravde u Hagu je 2007. donio presudu prema kojoj je u Srebrenici počinjen genocid.
Odlukom Evropskog parlamenta, iz januara 2009, 11. jul je proglašen Danom sjećanja na genocid u Srebrenici. Državni parlament BIH proglasio je 11. jul danom sjećanja u Federaciji BiH, ali ne i na teritoriji cijele države, zbog protivljenja poslanika RS.
Uoči obilježavanja 15. godišnjice masakra u Srebrenici Skupština RS odbila je da usvoji rezoluciju kojom se osuđuje taj zločin.
Autor: beta
Odg. ur.: Azer Slanjankić