Evropska zabrinutost zbog militarizacije Azovskog mora
26. oktobar 2018
Konflikt između Rusije i Ukrajine na Azovskom moru se zaoštrava još od proljeća. Azovsko more se nalazi između ove dvije države, a Krim ga dijeli od Crnog mora. Morski tjesnac Kerč, jedini morski izlaz iz Azovskog mora, nakon ruske aneksije Krima je u potpunosti pod kontrolom Rusije. Moskva je početkom godine otvorila novi most preko morskog tjesnaca koji povuzuje istočni dio Rusije sa Krimom.
Evropski parlament ruske aktivnosti u Azovskom moru najoštrije osuđuje. Evropski parlament u jučer usvojenoj rezoluciji osuđuje „prekomjernu kontrolu Rusije nad trgovačkim brodovima". Takva kontrola dovodi do kašnjenja isporuke robe do sedam dana. Prema informacijama ukrajinske vlade je do kraja septembra intenzivno kontrolisano više od 200 brodova. Od toga je 120 brodova plovilo pod zastavom jedne od zemalja članica EU. Poslanici Evropskog parlamenta navode da razumiju to što Rusija kontroliše brodove koji ulaze ili napuštaju Azovsko more. Međutim, to pravo se ne smije zloupotrebljavati iz političkih razloga.
Prema riječima Petrasa Auštrjevičius iz kluba poslanika Liberalne stranke takve „neprijateljske akcije" trebaju biti pravovremeno zaustavljene prije nego to Krim shvati kao „zeleno svjetlo" za kontrole i blokade na drugim mjestima.
U rezoluciju je uvršteno i zapažanje Anne Fotyga, članice frakcije „Evropskih konzervativaca i reformatora", koja navodi da Rusija po istom modelu krši teritorijalne vode trećih zemalja ili blokade pomorskog saobraćaja na Baltičkom moru, posebno kada je riječ o Estoniji, Letoniji i Poljskoj.
Militarizacija Azovskog mora
Sandra Kalniete iz Evropske Narodne partije (EVP) naglašava da su povećane kontrole brodova uticale na interese EU ali da je sigurnost u regionu važnija od ekonomskih aspekata. U rezoluciji se navodi da nestabilna sigurnosna situacija u Azovskom moru može „lako eskalirati u otvoreni konflikt".
S tim u vezi su poslanici Evropskog parlamenta izazili „duboku zabrinutost zbog stalne militarizacije Azovskog i Crnog mora, posebno nezakonito anektiranog Krima". Kao primjer se navodi stacioniranje ruskog protivvazudšnog odmbrambenog sistema S-400. Kijev zauzvrat reaguje na ruske postupke novom pomorskom bazom na Azovskom moru.
Opunomoćenica EU za vanjsku politiku i sigurnost, Federica Mogherini se također uključila u debatu. Ona sa žaljenjem konstatuje da je Azovsko more do skora bilo u potpunosti demilitarzovano područje. Ona naglašava da nikome nije u interesu militarizacija jer bi to u potpunosti destabilizovalo delikatnu sigurnosnu situaciju u regionu Crnog mora. Prema rezoluciji Evropskog parlamenta aktivnosti Moskve u Azovskom moru „predstavljaju novu dimenziju hibridnog rata" protiv Ukrajine.
Jean-Luc Schaffhauser iz desnopopulističke stranke „Evropa nacija i sloboda" izrazio je uvjerenje da su tenzije porasle jer su SAD krajem augusta odlučile povećati vojnu pomoć Ukrajini. Washington je u septembru predao Kijevu dva patrolna broda.
Koje ciljeve slijedi Rusija?
Sandra Kalniete iz EVP je ruski postupak opisala kao „tiha aneksija" Azovskog mora. Evropski parlament se u rezoluciji žali na to što „Ruska federacija nezakonito dobija naftne i gasne rezerve na ukrajinskoj teritoriji". Također se ukazuje na to da „ukoliko Rusija uspije pretvoriti more u unutrašnje jezero Ruske federacije ona nezakonito zauzima ukrajinska naftna i gasna polja na Azovskom moru".
Evropski parlament je od OSCE zatražio da produži mandat njegovoj posmatračkoj misiji u Azovskom moru ili da oformi odvojene međunarodne posmatračke misije na tom području. S obzirom da se pred evropskim kućnim vratima formira sve veći konfliktni potencijal sa sigurnosno-političkim posljedicama za EU, Evropski parlament smatra da bi imalo smisla imenovati specijalnog opunomoćenika EU za Krim i Donjecki bazen koji bi bio zadužen i za Azovsko more.
Poslanici Evropskog parlamenta su zatražili od Vijeća EU da Moskvi jasno pokaže da u slučaju eskalacije na Azovskom moru sankcije mogu biti i proširene.