Evropa treba da se prisjeti svojih vrednosti
6. oktobar 2019
Nije lako razumjeti izbjegličku politiku Evropske unije. Ona podrazumijeva dogovore sa često neuračunljivim partnerima poput Turske i počiva na opterećenju pojedinih članica EU izbjegličkim talasom što se, kako se vidi u Grčkoj, ispostavlja kao preveliki teret.
EU prije svega slijedi jedan princip: da izgradi visoke zidove i spriječi zbjeg ljudi iz Afrike, Sirije ili Avganistana ka Evropi. Pa ipak mnoge članice EU i dalje sebe predstavljaju kao bastion humanosti i ljudskih prava.
Tu špagu između realnosti i ružičaste slike o sebi ovih dana je pokušao da premosti i njemački ministar unutrašnjih poslova Horst Zehofer. On je u petak završio krizno putovanje u Tursku i Grčku.
Na grčkim ostrvima se ponovo povećava broj došljaka, čemerno stanje je postalo još čemernije. Turska očito daje oduška nezadovoljstvu izbjegličkim dilom koji je potpisan sa EU 2016. godine. Suština tog sporazuma je prilično gruba: Turska dobija pare i druge privilegije kako bi zaustavila ljude iz Sirije na putu ka Evropi. Ali taj sporazum sa obje strane ne funkcioniše najbolje.
U jesen 2015. se njemačka kancelarka Angela Merkel u situaciji krajnje nužde odlučila za otvorenu Evropu. Dok je ogroman broj izbjeglica morao da boravi u Mađarskoj u očajnim uslovima, ona je odlučila da im dozvoli prolaz do Njemačke. Bilo je to protiv pravila EU koja kažu da došljak mora tražiti azil u onoj članici u koju je prvo kročio.
Ali od tada je i kancelarka korak po korak pomogla da se zatvore prilazi Evropi i pogoršaju uslovi za potražioce azila.
To se zapravo dešava iz čistog straha: od loma u evropskim društvima, od jačanja desničarskih populista širom EU. U nekim članicama su oni već glavna snaga.
Izbjeglička politika EU i većine njenih članica je defanzivna. Godinama EU nije u stanju da se dogovori o ključu prema kojem bi se pravedno i smisleno rasporedile izbjeglice koje pristižu prije svega u mediteranske države poput Grčke i Italije. Takav dogovor nije ni na vidiku.
A upravo bi takav dogovor trebalo da bude po mjeri država koje čine jezgro EU – Njemačke, Francuske, Belgije, Holandije i skandinavskih zemalja. Da Evropu, dakle, jasno definišu kao useljenički kontinent što je ova oduvijek i bila. Za to su potrebna jasna pravila i definisan način na koji se raspoređuju izbjeglice.
Prije svega je potrebno da se humano odnosi prema ljudima koji dolaze na kontinent. Sada humanitarne organizacije broje 4.000 maloljetnika bez pratnje u Grkčkoj – to je moralni bankrot cijele Evropske unije.
U svijetu sa sve manje pravila bi Evropa morala da se prisjeti svojih vrijednosti – uprkos Bregzitu ili Donaldu Trampu. Time se ne misli da kontinent stihijski treba otvoriti za sve izbjeglice našeg svijeta.
Jedan od suštinskih zadataka nove šefice Evropske komisije Ursule fon der Lajen biće da se pobrine da EU vodi hrabriju i pouzdaniju izbjegličku politiku umjesto što dozvoljava da je usmeravaju populisti.