EU zanemaruje problem ruske propagande?

Šefica EU diplomatije Federika Mogerini kaže da EU ima najveći uticaj na Zapadnom Balkanu i da se ne brine zbog prisustva drugih igrača u regionu. Njen optimizam čini se da ne dijele i sve zemlje članice.

Poslije više intervencija, kao od strane pojedinih zemlja članica, tako i stručnjaka za bezbjednost, ministri spoljnih poslova EU razgovarali su jučer u Briselu o efikasnosti i kapacitetima jedinice koje se bavi Evropskim strateškim komunikacijama. Ova radna grupa osnovana je prije dvije godine po nalogu Evropskog savjeta, a u cilju prepoznavanja, analize i odgovora na prorusku propagandu u Evropi. StratKom danas broji ukupno 20 ljudi raspoređenih u tri tima - Sjever, Jug i Zapadni Balkan, koji rade pod okriljem Evropske službe za spoljne poslove. I dok u EEAS-u naglašavaju da se tokom dvije godine radilo na jačanju StraKoma, a kao posljednji korak naprijed navode formiranje dvočlanog tima koji se bavi pitanjima strateških komunikacija za Zapadni Balkan, mnogi u EU tvrde da je to nedovoljno, optužujući direktno visoku predstavnicu Federiku Mogerini da zanemaruje problem ”dezinformacija i propagande” koji, prema riječima osam ministra spoljnih poslova EU, potpisnika otvorenog pisma upućenog šefici EU diplomatije, postaje ”sve više sofisticiran i uzima sve više maha” kako u EU, njenom susjedstvu, tako i na Zapadnom Balkanu.

”Nisam zabrinuta za uticaj ili prisustvo bilo kog od partnera koje zemlje regiona imaju jer sam se uvjerila, i to više puta, između ostalog i tokom prošle godine kada su te zemlje bile suočene sa nazovimo to ”komplikovanim političkim i izbornim situacijama”, da kada je EU prisutna, prisutna sa svom svojom snagom i jedinstvom, da onda nema drugog partnera koji imaj jači uticaj od EU u regionu. Region jeste Evropa”, odgovorila je Mogerini na pitanje koje joj je DW postavio povodom sve glasnijih zahtjeva za jačim EU odgovorom na širenje ruske propagande na Zapadnom Balkanu.

Federika Mogerini je ovo pitanje iskoristila da pošalje još jednu poruku regionu, koja je upravo u skladu sa onim što jeste primarna politika evropskih strateških komunikacija u posljednje dvije godine, a to je ”pozitivna komunikacija”.

”Mi smo jedno. Mi smo porodica. Mi smo geografski i istorijski vezani. Kad je EU postojana i jedinstvena i kad su naši partneri (na Zapadnom Balkanu) postojani i jedinstveni, onda ni jedan drugi uticaj ne može biti jači od toga”, zaključila je Mogerini.

StratKom za Zapadni Balkan se ne bavi ruskim uticajem u regionu

U odgovoru Federike Mogerini eksplicitno se ne pominje niti Rusija niti aktivnosti Moskve na Zapadnom Balkanu. Neki od diplomatskih izvora u Briselu kažu da je to zbog želje šefice EU diplomatije da se direktno ne suprotstavlja Ruskoj Federaciji koju vidi kao potencijalnog partnera po pitanju važnih globalnih tema kao što su iranski nuklearni program, borba protiv terorizma i kimatskih promjena. U Evropskoj službi za spoljne poslove objašnjavaju da je osnovni zadatak novoformiranog tima za strateške komunikacije za Zapadni Balkan pozitivna komunikacija sa regionom koji je trenutno, kao naglašavaju u Briselu, među prioritetima EU politike.

”Tim za Zapadni Balkan u okviru odjeljenja Strateških komunikacija u Evropskoj službi za spoljne poslove radi na promovisanju EU, njene politike i vrijednosti u regionu Zapadnog Balkana, kao i na podizanju svijesti u javnosti o posvećenosti EU kada su u pitanju šest zemlja Zapadnog Balkana i narod u regionu. To podrazumijeva i razvoj ključnih narativa kada se radi o predstavljanju dobrobiti EU integracija javnosti u regionu, ali i u zemljama članicama. Radi se na jačanju angažmana kroz vidljivije aktivnosti, razmjenu i podsticanje međusobnog razumijevanja”, objašnjava portparolka Evropske komisije Maja Kocijančić.

Aktivnostima, kako ih u Briselu nazivaju, ”pro Kremlja”, na cijelom području Evrope, bavi se, samo dio tima StratKom Istok, koji do sada ima 3500 ”otkrivenih dezinformacija” objavljenih na sajtu www.euvsdisinfo.eu. Na pitanje ko se bavi lociranjem proruske propagande na Zapadnom Balkanu u EEAS-u navode da je StratKom Istok u ”bliskoj komunikaciji” sa timom StratKom za Zapadni Balkan, a ko potvrdu toga dodaju da oba tima, od ukupno 16 ljudi, ”sjede na istom spratu” zgrade EEAS-a. Istovremeno, posljednja istraživanja javnog mišljenja u Srbiji, koja je u regionu u najvećoj mjeri podložna političkom i medijskom uticaju Moskve, govore da bi se skoro svaki treći Srbin odlučio za saradnju sa Rusijom prije nego sa EU.

EU podijeljena u shvatanju ozbiljnosti proruske propagande

Zaključak jučerašnje rasprave u Savjetu ministara jeste da postoji potreba za jačanjem mehanizma EU strateških komunikacija i to kako u brojnosti onih koji na tome rade tako i u finansijama namijenjenim za ciljana istraživanja. Deklaracija koju je, pred ministarski sastanak, potpisalo 65 eksperata i parlamentaraca iz 21 zemlje traži od EU da se obezbijedi fond o najmanje milion evra namijenjen prvenstveno suzbijanju proruske propagande i presretanju proruskih cyber napada u Evropi. Ako se uzme u obzir da Globalni centar za angažovanje, američki pandan evropskom StratKom-u, ima budžet od 60 milion dolara i broji 80 zaposlenih, onda se sa pravom postavlja pitanje koliko je EU ozbiljna u svojoj namjeri da se suprotstavi i odgovori na ”napade spolja”, uključujući tu i prorusku propagandu, učestale cyber napade kao i propagandu koju na društvenim mrežama koristi teroristička Islamska država.”

”Cijela EU mora da ima jasan stav kada se radi o prijetnjama koje putem cyber napada ili propagandnih aktivnosti dolaze iz Rusije, a usmjerene su protiv naših zemlja članica (EU), ali također i Balkana, istočnog susjedstva i Sirije. Moramo da prepoznamo tu prijetnju, prihvatimo da postoji i izdvojimo resurse za to. Čini mi se da neke od zemalja članica potcjenjuju ove ruske prijetnje i radije bi se fokusirale na drugu stranu”, poručio je poljski šef diplomatije Vitold Vaščikovski.

Vaščikovski je zajedno sa ministrima spoljnjih poslova Hrvatske, Češke, Litvanije, Letonije, Rumunije, Švedske i Velike Britanije potpisnik pisma u kome se od Federike Mogerini traži jačanje sve tri StratKom jedinice, uključujući i onu za Zapadni Balkan.

I dok šefica EU diplomatije navodi da je dobila političku podršku za jačanje EU strateških komunikacija, ali da se čeka i ”zeleno svjetlo” ministara finansija, pojedine zemlje članice najavljuju da će same formirati nacionalne timove koji će se baviti pitanjima suzbijanja proruske propagande.