EU mora podržati cijelu Španiju

Da li je EU mogla da posreduje u rješavanju konflikta? Da, da su joj dozvolili. Sada se radi o budućnosti. Podrška vladi u Madridu nema alternativu, smatra Bernd Rigert.

Jednostranim proglašenjem nezavisnosti od strane katalonskog parlamenta za Evropsku uniju se u praksi ništa ne mijenja. Između Španije ili Francuske i Katalonije neće biti carina, saobraćajnih kontrola, nikakvih ograničenja u protoku robe i kapitala. Iz ugla EU, Katalonija ostaje dio Španije, pa tako i teritorija EU. Svi ljudi koji žive u Kataloniji i dalje će zadržati „državljanstvo unije", imaće pravnu garanciju slobode kretanje i biće im zaštićene osnovne vrijednosti unutar EU, koje su čak iznad nacionalnog prava. U slučaju Katalonije EU je jasna kao rijetko kada.

Proglašenje nezavisnosti protivriječi španskom ustavu. Smijenjena katalonska vlada ugrožava vladavinu prava u Španiji. Evropska komisija, Evropski parlament i svih 28 zemalja članica odbijaju da priznaju „Republiku Kataloniju". U Evropskoj uniji već postoji dovoljno problema, tačno kaže predsjednik Evropske komisije Žan-Klod Junker. Sa 95 malih država u EU, sistem bi vjerovatno doživio slom, zna Luksemburžanin, koji i sam dolazi iz jedne samouvjerene, patuljaste države.

EU nije bila tražena kao posrednik

Na često postavljano pitanje, da li je EU ranije morala da se umiješa i politički posreduje, ipak može da se odgovori sa - Da. Međutim, EU nije kriva što do toga nije došlo. Španska centralna vlada nije htjela posrednika. EU ne može da je primora na to. Vjerovatno su Žan-Klod Junker i predsjednik Saveta EU, Donald Tusk, morali aktivnije da se nude kao posrednici. Ali, na kraju krajeva, jasan i odlučan stav vlade Rahoja u Madridu tome nije dao prostora. Pravna gledišta Madrida i Brisela su potpuno identična. Integritet države članice Španije ima prioritet, i prema evropskim ugovorima i prema međunarodnom pravu. Pravo katalonskog regiona na nezavisnost ne može da se temelji na međunarodnom pravu. Pravo na samoopredjeljenje ne obuhvata i pravo na odcjepljenje, kojem se protivi matična zemlja.

O represiji ili masovnom kršenju ljudskih prava u Kataloniji, sa stanovišta EU, ne može biti riječi. Španija je funkcionalna demokratija. Absurdno je da upravo zagovornici Bregzita i druge nacionalističke snage u Evropi prebacuju EU da nije pomogla Kataloniji. Zar nisu oni ti koji EU neprestano optužuju da se u sve miješa i koji tvrde da Brisel sve diktira? I sada bi Brisel trebalo da se umiješa iako za to ni u koma slučaju nije zadužen ili ovlašćen? Ni poređenje sa Poljskom i Mađarskom nije opravdano. Tamo EU ispituje vladavinu prava na nivou cijele države. U Poljskoj ili Mađarskoj nije riječ o separatizmu i secesiji, već o kršenju principa podjele vlasti, propisanog evropskim ugovorima.

Omogućiti slobodne izbore

Potpredsjednik Evropske komisije Frans Timermans je inače opravdao i upotrebu prekomjerne sile španske države u obračunavanju sa separatistima. Sljedećih sedmica španska vlada bi morala da bude oprezna prema eventualnom otporu zbog madridske uprave nad Katalonijom. Slike policijskog nasilja kakve su viđene na ilegalnom referendumu 1. oktobra samo idu na ruku pobunjenika. EU bi trebalo umjereno da utiče na obje strane, ukoliko uošte ima prilike za to, kako bi se kratko uoči Božića, u Kataloniji održali fer regionalni izbori. Aktivniju ulogu trebalo bi da ima u pregovorima koji će potom uslijediti o autonomnom statusu i pomirenju duboko podijeljenog regiona.

To bi bilo u interesu svih građana Unije, jer privredno slabljenje Španije, nova zaduživanja, finansijska kriza kao i ugrožavanje zajedničke valute, zbog katalonske krize, nikome ne odgovora.

Izjava belgijskog državnog sekretara, Tea Frankena, da bi smijenjeni katalonski predsjednik možda u Belgiji mogao da dobije azil, mora da se tretira onakvom kakva jeste: kao flamanski folklor jednog desničarskog populiste.