Druga šansa za Nabuko

Nabuko bi trebalo reanimirati. Oko toga su se nedavno u Sofiji sporazumjeli azerbejdžanski predsednik Ilham Alijev i bugarski premijer Bojko Borisov. Riječ je o projektu koji podržava Evropska unija, a koji je Moskva svojevremeno spriječila. No, sada je baš ruski predsednik Vladimir Putin taj koji hoće da udahne novi život tom infrastrukturnom poduhvatu; državni koncern Gazprom bi čak mogao da izvuče najveću korist od toga.

Poker oko kaspijskog gasa

Početak gradnje gasovoda Nabuko?Nabuko je za Mosvu do sada uvijek bio trn u oku, jer je taj gasovod bio konkurencija Južnom toku#. Doduše, ne treba zaboraviti slijed događaja: najprije je tu bio Nabuko, jer je to htio austrijski energetski koncern OMV još 2002. – sa namjerom da se gas iz zemalja oko Kaspijskog mora sprovede do Evrope bez učešća Rusije. Da bi to omeo, Kremlj je 2006. iznio ideju Južnog toka, koji je u Evropskoj uniji trebalo da prolazi praktično kroz iste zemlje: Bugarsku, Mađarsku i Austriju.

Projekat Nabuko je u tom odmjeravanju snaga bio slabiji, jer njegovi inicijatori jednostavno nisu uspjeli da obezbijede dovoljno gasa. Jedino su mogli da se pouzdaju u zalihe Azerbejdžana, dok su dogovori sa Turkmenistanom, Irakom i Iranom bili i ostali samo provizorni. S druge strane, Rusija je imala siguran volumen i samim tim i jake karte u rukama.

Tako je odbačena ideja o gasovodu Nabuko, koji je trebalo da počne na istočnoj granici Turske i vodi do Austrije. Sada će azerbejdžanski gas biti sproveden preko čitave turske teritorije do granice EU (Grčka i Bugarska) i to Transanatolskim gasovodom (TANAP) čija gradnja upravo počinje. Kada je riječ o daljem sprovođenju tog gasa, postojale su dvije opcije: skraćena verzija Nabuka (Nabuko-zapad) koja je trebalo da počne na bugarsko-turskoj granici, i jadranski gasovod (TAP) koji bi preko Grčke, Albanije i Jadranskog mora vodio do Italije.

Problematična odluka Vladimira Putina

Azerbejdžan i njegovi partneri su se u ljeto 2013. odlučili za TAP, što je zapravo značio definitivni kraj Nabuka. No, 1. decembra 2014, ruski predsjednik Vladimir Putin je za vrijeme posjete Turskoj nenadano najavio da odustaje od projekta Južni tok. Nije mu bilo pravo što Brisel nije želio da dodijeli poseban status tom projektu i što je EU insistirala na svojim pravilima. Kremlj je zato naložio Gazpromu da još južnije gradi poseban gasovod – Turski tok.

Ta odluka je problematična jer na tursko-grčkoj granici, gdje bi se nalazio kraj gasovoda, EU nema infrastrukturu kojom bi mogla da prihvati i dalje sprovede 50 milijardi kubnih metara gasa godišnje. Zbog toga je Gazprom sve nervozniji. Šef koncerna Aleksej Miler je u januaru od EU zatražio da što prije počne sa postavljenjem takvog sistema. Tako je postalo jasno da će Nabuko morati da bude izvučen iz arhiva, jer je to jedini projekat koji je dovoljno razrađen i ima dovoljne kapacitete za ostvarivanje tog zadatka.

Mogući scenario

Uz nešto mašte, mogla bi da se zamisli sljedeća slika: sa četiri do pet godina, na zapadu Turske, u blizini granice sa Bugarskom i Grčkom, nastaje veliko gasno raskršće. Tu se završavaju TANAP i Turski tok a počinju TAP i Nabuko-zapad. Ta dva gasovoda su, prema zakonima EU, na raspolaganju svim isporučiocima, te tako azerbejdžanski i ruski gas teku dalje na Zapad odnosno Sjeverozapad.

Takvo rješenje bi koristilo svima: Azerbejdžan i Rusija bi dobili infrastrukturu koja je u stanju da transportuje njihov gas; u Turskoj bi se nalazilo čvorište koje bi u budućnosti moglo biti interesantno i za Turkmenistan, Iran i Irak. Grčka, Bugarska i druge zemlje, mogle bi da ubiru takse za tranzit. A Evropska unija bi napokon postigla da isporučioci i gasovodi budu nezavisni jedni od drugih. To bi bio lijep primjer međunarodne ekonomske saradnje!