Dan kada su u Njemačkoj gorjele knjige
10. maj 2013
Samo u Berlinu, na Trgu opere, okupilo se oko 70.000 ljudi. Studenti su kamionima i kolicima prebacili više od 20.000 knjiga – među njima i djela poznatih njemačkih pisaca kao što su Heinrich Mann, Erich Maria Remarque ili Joachim Ringelnatz. Studentski vođa Herbert Gutjahr održao je govor pun mržnje:
„Sve ono što nije njemačko predajem vatri!“
Tada tek 23. godišnji Gutjahr bio je prvi koji je u vatru bacio hrpu knjiga. Bila su to djela čije su poruke - prema nacističkoj ideologiji – bile „nenjemačke“. Zapaljene su i knjige autora koji su važili za neprijatelje nacionalsocijalista. Nije bilo razloga da se studenti plaše: paljenje knjiga su odobravali zaposleni u bibliotekama, pa čak i mnogi profesori. Kada su u januaru 1933. nacionalsocijalisti preuzeli vlast Adolf Hitler je dobio diktatorska ovlaštenja. Počela je borba za njemačke ideje. U diskriminaciji Jevreja se isticao tadašnji ministar za propagandu Joseph Goebbels. Paljenje knjiga na Trgu opere u Berlinu bila je centralna manifestacija. Sam čin je prenosio radio. Mnogi studenti su nosili SA ili SS-uniforme. Jedan od njih je poručio:
„Predajem vatri spise škole Sigmunda Freuda. Protiv krivotvorenja njemačke istorije i omalovažavanja njenih velikana, iz strahopštovanja pred našom prošlošću. Predajem vatri spise Emila-Ludwiga Cohna.“
Oko ponoći je stigao i Joseph Goebbels koji je održao govor pred oduševljenom masom.
‚Genocid nad knjigama'
Svjetski mediji su bili užasnuti. Američki magazin Newswewk spaljivanje je nazvao „Genocidom nad knjigama“. Spaljene su i knjige pjesnika Heinricha Heinea, koji je još 1821. napisao: „Kada gore knjige, na kraju će goriti i ljudi“. Među njemačkim intelektualcima i umjetnicima te godine je došlo do besprimjernog egzodusa. Mnogi su napustili zemlju. Nobelovac Thomas Mann je 1940. preko BBC-a osudio nacistički režim:
„Ovo je glas upozorenja – upozoriti Vas to je jedina usluga koju jedan Nijemac, kao ja, može danas da Vam učini.“
Onima koji su ostali u Njemačkoj često je zabranjivano objavljivanje njihovih djela. Bolno je bilo saznanje da su upravo studenti bili ti koji su pomogli u paljenju knjiga tog maja 1933.
Autori: Marc von Lüpke-Schwarz / Senad Tanović
Odgovorni urednik: Azer Slanjankić