Lukašenko prijeti praznom puškom

Ovih dana na naslovne strane medija dospjela je vijest da bjeloruski vlastodržac Aleksandar Lukašenko prijeti Evropi zaustavljanjem tranzita ruskog gasa. To je dio verbalnog hrvanja koje prati izbjegličku krizu na granicama Bjelorusije i Poljske (dakle EU), ali je pikantno što prijetnja dolazi u vrijeme eksplozije cijena gasa pred hladnu zimu.

Nedugo potom, ruski predsjednik Vladimir Putin je izjavio da o Lukašenkovim namjerama nije bio obaviješten, te da se nada da on neće prekršiti bilateralni ugovor o tranzitu između Moskve i Minska.

Da li je time stvarno otklonjena opasnost da dođe do prekida isporuka preko gasovoda Jamal? I koliko je Evropi važan taj gasovod koji iz Rusije vodi kroz Bjelorusiju i Poljsku, sve do Njemačke?

-pročitajte još:  Zatvara li Putin Europi ciljano plinski ventil?

Izliv bijesa

Valja podsjetiti da je Lukašenko u napadu bijesa prijetio ne samo zaustavljanjem isporuke gasa, već i blokadom kamionskog saobraćaja iz EU ka Rusiji. Time je već prijetio početkom jula. Na te riječi se Putin nije ni osvrnuo, premda Rusija najveći dio potrošačkih dobara iz EU uvozi baš kamionima preko Bjelorusije.

Tek poslije toga je Lukašenko, u improvizovanom govoru, pomenuo blokadu gasa kao mogući odgovor na sankcije koje mu ovih dana uvodi EU. Time bjeloruski predsjednik prijeti da zapriječi gasovod koji doduše ide kroz njegovu zemlju, ali joj ne pripada – stoprocentni vlasnik te gasne infrastrukture je ruski Gazprom.

Tehnički bi Lukašenko mogao da zavrne ventil – to je rekao i Putin u jednom televizijskom intervjuu – ali time bi grubo povrijedio postojeći pravni poredak što se nikome u Moskvi ne bi dopalo.

Ali, uzmimo da Minsk stvarno blokira gasovod Jamal. U tom slučaju bi Gazprom imao dovoljno opcija da opskrbi mušterije u zapadnoj i centralnoj Evropi, jer ruski gas teče preko tri koridora, od kojih je Jamal, gasovod sagrađen 1999. godine, daleko najmanji sa godišnjim kapacitetom od 33 milijarde kubnih metara zemnog gasa.

Putevi oko Bjelorusije

Sjeverni tok 1, kapaciteta 55 milijardi kubika, direktno povezuje Rusiju i Njemačku dnom Baltičkog mora, dakle bez tranzitnih zemalja. Kroz gasovode koji vode kroz Ukrajinu, Gazprom je prema ugovoru obavezan da do 2024. godišnje pumpa 40 milijardi kubika. Ako bi ustrebalo, taj sistem gasovoda ka zapadnoj Evropi može da prenese i čitavih 140 milijardi kubika.

-pročitajte još:  Sjeverni tok 1 i 2 su simboli različitih epoha

Pored toga, Rusi od ove godine isporučuju gas i kroz Balkanski tok, kojim maksimalno 15,75 milijardi kubika ide do Bugarske, Srbije i Mađarske. To je produžetak Turskog toka koji kroz Crno more spaja Rusiju i Tursku (čitav projekat ranije se zvao Južno tok).

Naposljetku, tu je potpuno završeni, ali sporni gasovod Sjeverni tok 2, koji još nema dozvole za rad u Njemačkoj i EU. Tuda, paralelno s rutom Sjevernog toka 1, može da prođe još 55 milijardi kubika godišnje.

Tačnije, ako bi Lukašenko stvarno zavrnuo ventil, to bi za njega bila opasna igra sa ruskim rukovodstvom od kojeg Minsk zavisi ekonomski. Sa druge strane, Kremlj bi i tu situaciju pokušao da iskoristi tako što bi pred Evropljanima imao još jedan argument za konačno puštanje u rad Sjevernog toka 2.

Jamal već sada skoro nepotreban

Čak i kada bi EU, zbog antimonopolskih pravila, u rad pustila samo jednu od dvije cijevi Sjevernog toka 2, to bi značilo 27,5 milijardi kubika godišnje – tako bi gasovod Jamal postao suvišan. Ionako Gazprom već duže vrijeme namjerava da što manje koristi tu rutu preko Bjelorusije i Poljske.

O tome svjedoči i čudnovata taktika zakupljivanja kapaciteta od strane ruskog gasnog diva. Za gasnu branšu poslovna godina uvijek počinje 1. oktobra, ali za novu sezonu Gazprom nije rezervisao dugoročne kapacitete u gasovodu Jamal-Evropa, već će kratkoročno, svakog mjeseca, odlučivati da li će uopšte tim putem do mušterija.

U oktobru je u Njemačku preko Jamala stizala tek trećina uobičajene isporuke. A početkom novembra – dakle prije Lukašenkove prijetnje – gasovod je danima mirovao, ili je čak pumpao gas u suprotnom smjeru, iz Njemačke u Poljsku.

Kad se podvuče crta, čini se da Lukašenko prijeti praznom puškom. Gasovodu nad kojim teoretski ima moć ionako kao da ističe rok trajanja.

  Pratite nas i na Facebooku, na Twitteru, na YouTube, kao i na našem nalogu na Instagramu