Dražin spomenik i “pet minuta slave” za Bileću
4. juni 2019
Spomenik Draži Mihailoviću, koji je proteklog vikenda otkriven i osveštan u Ravnogorskom parku u Bileći, još jednom je pokazao kako stvari stoje u BiH. Podijeljena bh. javnost lako je skliznula u nacionalističku retoriku iz koje danima ne izlazi i rado komentariše ko je heroj, ko je zločinac, čiji su ubijali, a čiji su ubijani više. Bileća, u kojoj se sve teže živi, tako je dospjela u centar zbivanja i tema je brojnih medijskih izvještaja u zemlji i regiji.
Mediji su izvještavali podijeljeno. Za one u RS spomenik je podignut heroju, antifašisti Draži Mihajloviću, dok su mediji iz Federacije BiH mahom saglasni da je podizanje spomenika slavljenje ratnog zločinca, da je skandalozno i da predstavlja poraz antifašizma.
Socijaldemokratska partija BiH najavila je i prijave o počinjenju krivičnog djela izazivanje nacionalne, rasne i vjerske mržnje, razdora i netrpeljivosti.
„Prijave će biti podnijete protiv organizatora i izvršitelja čina izrade i postavljanja spomenika četničkom zločincu, kao i protiv odgovornih lica u Opštini Bileća koja su izdavanjem dozvola za postavljanje spomenika i drugim radnjama omogućila počinjenje krivičnog djela", saopštili su iz ove partije, a negodovanje zbog spomenika izrazili su saopštenjem i iz političke stranke SDA.
Otkrivanjem spomenika završen Drugi svjetski rat
Za lokalne vlasti u Bileći otkrivanje spomenika Draži Mihailoviću je veliki dan. Menadžer opštine Bileća Mihajlo Vujović kazao je da je ovim činom tek sad završen Drugi svjetski rat, te da će Dražin spomenik značiti međusrpsko pomirenje.
„Da su se Srbi dijelili u ovom posljednjem ratu, kao u Drugom svjetskom, mi ne bismo danas imali RS“, kazao je Vujović.
Sličnog je mišljenja i Radoslav Uljarević, sekretar Odbora za izgradnju spomenika u Bileći.
"Draža Mihailović nije zločinac i ovaj spomenik je opomena da postoji i druga strana istorije i da naša djeca treba da uče tu istoriju. Ovim želimo da doprinesemo pomirenju, prije svega srpskog naroda, a ne da se međusobno ubijamo zbog ideologije. Oko ovoga ne treba da se diže neka pompa“, kazao je Uljarević za DW.
Puhalo: U pitanju je samo kontinuitet
Sociolog Srđan Puhalo smatra da je cijela priča oko spomenika i četništva “ništa novo u BiH” i da je u pitanju samo kontinuitet koji su u Bileći i RS već prihvatili.
„Četnici su već 90-ih godina rehabilitovani u RS, ne zvanično, ali oni su sastavni dio istorije gdje se pokazuju kao borci protiv fašista. Vi već u petom razredu osnovne škole imate lekciju gdje se oni zajedno sa partizanima svrstavaju u borce protiv nacista. S druge strane imate domaće političare koji ih opisuju kao folklorno društvo. U pravu je onaj čovjek u Bileći što kaže da je to izjednačavanje Srba“, kaže Puhalo za DW.
I u kontekstu BiH, smatra, „ništa novo“, jer svako ima svoju priču.
„Za razliku od Hrvata iz Hrvatske, kod nas u BiH su Hrvati tolerantniji prema četnicima, ali imate Bošnjake koji ne mogu to da prihvate, jer Bošnjaci četnike vide kao kontinuitet od Drugog svjetskog rata, pa ovamo do posljednjeg rata u BiH", smatra naš sagovornik.
Novinar i publicista Dragan Bursać na svom je Fejsbuk profilu događaj u Bileći opisao ovako: “Skaradno, jadno, bijedno, profašistički, opskurno, skrnavo, revizionistički, sramotno, uvredljivo, neobrazovano, primitivno, zatucano, profano, grozno... I ne, ne pričam o ovom blesavom četničkom k**** u kamenu, nego o srBskoj politici sa obje strane Drine, koja ga je postavila da vampira i mrači zdrav razum.”
Mnogi Bilećani su s nestrpljenjem čekali dan kada će se u Ravnogorskom parku izdići Dražin spomenik. Dok je jednima „srce puno", drugi spomenik i ne doživljavaju.
Bojan (30) za DW kaže da ga raduje činjenica da mlađe stanovnike Bileće ne interesuje mnogo priča o spomeniku i podjelama za i protiv Draže Mihailovića.
"Ne interesuje ni mene. Na prvi pogled Bileća je preplavljena spomenicima, takmiče se koji će biti veći i ljepši, a ulice su raskopane i kroz grad se može samo traktorom. Mislim da bi Bilećani makar malo trebali okrenuti glavu ka budućnosti, a ne i dalje gledati u prošlost, jer ova opština je na izdisaju”, kaže Bojan.
Za Miladina (64) spomenik je nešto što je odavno čekao.
“Ima ovdje u Bileći spomenika i partizanima, pa što ga ne bi postavili i Draži. Ja nemam ništa protiv toga, vidite kako je lijepo napravljen, otiđite i slikajte.”
Spomenik Draži Mihajloviću djelo je vajara Milivoja Bokića i rađen je iz jednog komada. Bez postamenta visok je oko 3,5 metra. Sredstva za izgradnju spomenika dobrovoljni su prilozi pojedinaca, organizacija i preduzeća, kao i doprinos vajara Bokića. Spomenikom je zaokružena gradnja Ravnogorskog parka u Bileći, koja je započeta 2010. godine.
Za razliku od većine država nastalih raspadom bivše Jugoslavije, gdje se Dragoljub Draža Mihajlović kao zapovjednik kraljevske „Jugoslavenske vojske u otadžbini" smatra suradnikom nacista i zločincem koji je opravdano osuđen na smrt, u Srbiji je nakon brojnih rasprava sud u Beogradu 2015. godine rehabilitirao Dražu Mihailovića. Posthumno i formalno su mu vraćena građanska prava koja su mu bila oduzeta u, kako se tamo tvrdi; „političko-ideološkom procesu komunističkog režima" 1946. godine.